قیزیل قلم آذر Qizil Qelem

آذربایجان ادبیاتی‌نین تاریخی درین‌لیگی محمدرضا کریمی[1] خلاصه: آذربایجاندا کلاسیک تورک ادبیاتی‌نین عمادالدین نسیمی‌دن باشلادیغی همیشه تصویر ائدیلیر. بو سطیرلرین یازاری­نین فیکریجه، بو ایفاده سون درجه یانلیش‌دیر، چونکی نسیمی‌دن عصرلر اول آذربایجاندا اونلارجا، یوزلرله شاعر و یوزلرله قیمتلی تورک اثری یازیلمیش، اؤتن عصرین سیاسی سبب‌لری اوزوندن بیله‌رک‌دن و بیلمه‌دن اونودولموشدور. بو گون دونیادا ویرتوال مکانین گئنیشلنمه‌سی و بوتون دونیانین اونسیتی ایله بیر چوخ گیزلی حقیقت‌لر اوزه چیخیر و آذربایجانین زنگین ادبیاتی بو بؤیوک تاریخی نایلیتدن چوخلو بهره ­له ­نیب. بو گون مین ­ایل‌لیک‌لرین تاریخینی داشییان یوزلرله اثر اونودولما کولوندان چیخیب دونیانین گؤزو اؤنونده سئچیلیر و اونو پیسله‌ینلرین اینکار احتیمالینی الیندن آلیر. بو یازیدا بیز آذربایجان ادبیاتینا هیجری 8-جی عصرده عمادالدین نسیمی دؤوروندن باشلایاجاغیق و عادی تجروبه‌نین و کلاسیک شیوه نین عکسینه اولا‌راق، چاغداش دؤوره دوغرو ایره‌لیله­ مک عوضینه، تاریخه و تاریخین درین‌لیگینه واراجاغیق بلکه آذربایجاندا تورک شاعر، یازیچی و تورک دیلینده یازیلمیش اثرلری اوزه چیخاراق. بو مقاله­ کیتاب‌خانا مئتودونو نظردن کئچیریر و مسئله ­نی اوریژینال سندلرله آراشدیریر. اونو دا علاوه ائتمک لازیم‌دیر کی، مؤوضو چوخ گئنیشدیر و بورادا یالنیز یارادیجی شاعیرلر و یازیچیلارین آدلاری و بعضی اثرلری قئید ائتمکله کیفایتله­ نیریک.آچار سؤزلر: آذربایجان – تورک ادبیاتی، عمادالدین نسیمی، گنجه لی نظامی، شان قیزی داستانی، کتاب دده قورقود.گیریش: شوبهه‌سیز کی، ادبیات سؤز صنعتی‌دیر و دیلین گلیشمه‌سینه، فرقلی­لشمه‌سینه و گوجلنمه‌سینه تأثیری معاصر دؤورون ان مهم مقاملاریندان‌, ...ادامه مطلب

شیرین دیللی، شبچره ادبیاتیمیزین بؤیوک شاعیری: میرزاحسین کریمی مراغه ای دونیاسینی دَییشدی.صفالی، شیرین دیللی شعر اوستاسی میرزاحسین کریمی نین اؤلومو آذربایجانین بو آجی گونلرینده، بؤیوک بیر یارا اولدو یارالار اوستونده. خوی زلزله سی، تورکیه ده باش وئرن آغیر زلزله، دونیانی ماتمده قویان بیر گونلرده، شیرین دیللی شاعیریمیزین دونیادان کؤچمه سی بیزلری داها کدرلندیردی. کریمی پاک، تمیز دوشونجه لی، خوش سیمالی، کؤنلو آلچاق - آما اوره یی بؤیوک بیر انسان ایدی. گؤزل سؤزلریله بوتون آرذبایجانلی لارین اوره یینده یئر آچمیشدی. اجتماعی، اخلاقی و طنز ایله سؤیله دیگی شعرلر هامی نین - عالیملردن عامی لره قدر، کیچیک اوشاقلاردان بؤیوک قوجالارا قدر، هامی و ماهی نین اوره یینده یئر آچمیشدیر. بو دَیرلی شاعیریمیزین اؤلومونو هامی ادب سئورلره باش ساغلیغی وئریب، یادی و آدی نین همیشه لیک قالماسی و شعرلریندن اوخویوب لذت دویاراق "الله رحمت ائله سین!" دئمه یی اونودمایاق. بخوانید, ...ادامه مطلب

«چاغداش ادبياتيميز» كتابيندان سئچيلن آغیر بیر حصّه، بؤيوك شاعريميز، مقاومت شعريميزين سارسليماز تمثيلچي­سي حبيب ساهره باغلانميشدير. شُبهه‌سيز حبيب ساهر بيزيم چاغداش شعريميزه ان ائتكي‌لي ايز قويان؛ چاغداش شعري، كلاسيك و باغلي فكرلي شعردن آييران شاعردير. آنجاق نه يازيق‌كي خالقيميزین طالعي‌كيمي، اونون شرفلي آدي هميشه دالدادا قاليب و اؤز ده­يري بيله­سينه وئريلمه­ييبدير. عؤمور بويو ادبياتيميزا اوره‌يي يانان، اوندا يئني جيغيرلار چكمه­يه جان آتان، خالقينا بير ده­يرلي اثر تقديم ائتمه­يه چاليشان، خلقيميزده يئني روح يارادان، ايگيرمينجي يوزايلين رئاليست شاعري حبيب ساهر اوچون هله ده ده­يري قدر مقاله يازيلماييب، اثرلري آراشديريلماييب و نهايتده تانينماييبدير. بيزيم آناديليميزده مكتب- مدرسه اولماديغي اوچون، شاعرلريميز و اونلارين درين فكر دونيالاري دا تانينماميش و بوبشريتين دوشونجه خزانه­لري بشريتدن آلینميشدير. بوگون گؤرکملي و پارلاق شخصيت‌­لريميزي گنج نسيل­لره تانيتديرماق، اونلارين اؤلمز اثرلريني يئني نسيل‌لره چاتديرماق ان بؤيوك وظيفه­ميزدير. چاغداش شعريميزده حبيب ساهر هاردا دايانميش؟مشروطيت انقلابيندان باشلاميش چاغداش اديباتيميز چوخ ده­يرلي، زنگين و گئنيش موضوعلاري احتوا ائده‌رك مختلف فكرلر، استعدادلارو دوشونجه­لرين اورتايا گلمه­سيله برابردير. بوادبيات ملانصرالدين يازيچيلاريندان باشلاياراق شعري خوليا دنياسيندان آشاغي چكيب خالق ايچينه گتيرميشدير و سياسي- اجتماعي حركت­لره قاباقجيل رولونو اويناميش، مختلف ساحه­لرده فعالجاسينا اشتراك ائتميش، بوتون ائنيش- يوققوشويلا، گاهدان يوخاري قالخيب، گاهدان سس­سيز ياتيب و نهايتده اؤز ملي- تاريخي وظيفه­سيني اؤده­ميشدير. اونون‌دا تاريخي، خالقي­ميزين تاريخي و آ, ...ادامه مطلب

تاریخ آذربایجان و ادبیات تورکی آذربایجان به همراه حضور ترکان در این سرزمین به علل مختلف هنوز هم چون رازی سر به مُهر باقی مانده است و روند رو به رشد علم، به سوی رمزگشائی این تاریخ در جریان است؛ و همّتی می­خواهد تا تاریخ سرزمین خود را خودمان بنویسیم. در این میان امپراتوری خزران به عنوان بخشی از تاریخ آذربایجان پیش روی ماست. در عین حال، ادبیات کهن آذربایجان از دل تاریخ برآمده و در زمان مدنیت ها و حکومت های ترک پا گرفته است., ...ادامه مطلب

 متن سخنرانی29/10/1400   هنوز تاكنون نخستين آفرينشگران ادبيات مدّون آذربايجان به طور قانع‌كننده‌اي شناخته نشده‌اند و هنوز هم شیخ عزالدین حسن اوغلو به عنوان نخستین شاعر ترکی گوی آذربایجان شناخته می شود. اگرچه حسن اوغلو زاده ی خراسان است، اما یافته های علمی – ادبی مبین این امر است که وی در تبریز پرورش یافته و در تبریز به شهرت رسیده است. تاريخ ادبيات پر پيچ و خم آذربايجان صدها گره و صدها باب ناگشوده دارد. وجود كتاب ارزشمندي چون دده قورقود اين باور را عميقاً به وجود مي‌آورد كه اثري چنين بزرگ كه ريشه در اعصار بسيار دور دارد و در پيوند با اساطير و چهره‌هاي تاريخي مي‌باشد فقط مي‌تواند بر پايه‌ي بناي مستحكم و ريشه‌داري به وجود آيد.   حسن اوغلو از جمله نخستين آفرينشگران ادبيات مدون به زبان تركي آذربایجاني است كه به عالم علم و ادب شناخته شده است. هنر شعري حسن اوغلو همانند بسياري از شاعران اوليه‌ي آذربايجان، بعدها معلوم گشته و تحقيقات روي آثارشان آغاز شده است.  عجب! بيلسم مني شيدا قيلان كيم؟منه بو عشق اودون پيدا قيلان كيم؟عجه‌بله‌رم، عجه‌ب قالديم ايلاهي!ايمان اهلين دؤنوب، ترسا قيلان كيم؟قاميشدان شكر-و داشدان جواهير،آغاجدان دانه‌يي خورما قيلان كيم؟تنيم يئتميش ايكي دورلو داماردير،كيمين ايرماق، كيمين دريا قيلان كيم؟قو بو تدبيري! گل تقدير ائيله!بوگونكو وعدني فردا قيلان كيم؟بو نعطين فرشيني، هردم بو فراش،بو عرشين رنگيني مينا قيلان كيم؟حسن اوغلو، بو بير قطره مئنيده‌ن،اونون خوب صور‌تين زيبا قيلان كيم؟    نخستين اطلاعات در مؤخره‌ي ترجمه‌ي تركي كتاب «گلستان» شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي (1258 م) ثبت شده است. اين كتاب را شاعر قرن 14 قبچاق «سيف سرائي» ترجم, ...ادامه مطلب

"ادبیات سئونلر" گروپوندا دانیشیقدان8شهاب الدین سهروردیسئویملی دوستلار، گؤرکملی ادبیات سئونلر، عزیز ائشیدنلر؛واختینیز خئیر!زنگان – قیزیل آذربایجان، بؤیوک دوشونرلر یوردو، تصوف و عرفان سئورلر بؤلگه سی دیر. اسلامدان سونرا دینی تعلیمات اساسیندا بؤیوک عارفلر، حکیم لر و عالیم لر بورادا بسلنمیش، دَیرلی علمی – ادبی اثرلر بشریت عالمینه بخش ائتمیشلر., ...ادامه مطلب

چکیده:ملیت تعریف علمی و سیاسی روشنی دارد و در این تعریف زبان ملی از اهمیت خاصی برخوردار است. زبان فارسی به دلایلی چند مانند: ارزش تاریخی، غنای ادبیات، وجود اشتراکات با زبانهای اقوام ایرانی، تاثیر متقا, ...ادامه مطلب

مجموعه چلپی   اوغلو   اکنون بنایی ۷۰۰ ساله است که توسط یکی از نزدیکان مولانا جلال الدین رومی ساخته شده است و باستان شناسان و محققان، به طور دقیق این مجموعه را به سلطان چلپی منسوب و تاریخ احداث بنا را سال ۷۲۸ هجری قمری بیان کرده اند . , ...ادامه مطلب

امام حسین شیعه تاریخینده بیر قهرمان کیمی دایانمیش و کربلا اولایلاری تاریخ بویو مسلمانلار اونا ساری چکیلمه ­لرینه سبب اولموشدور.   بورادا یوسف مداحین اثرینی گتیره جه ییک، آنجاق بونو دئمک لازیمدیر کی مق, ...ادامه مطلب

منده سیغار ایکی جهان، من بو جهانه سیغمازام گوهر لامکان منم، کون و مکانه سیغمازام. عمادالدین نسیمی فلسفی باخیشلی، درین دوشونجه لی، اینجه روحلو انسان سئور شاعیریمیزدیر. نسیمی آذربایجان تورکجه سی نین اد, ...ادامه مطلب

سلام، آخشامیز خئیر اولسون بوگون بورادا ییغیشمیشیق اوستاد بابایی نین دئمه, سم اؤللم, کتابی, نین آچیلیش, مراسینده سؤزلریمیزی پایلاشاق. شوبهه سیز عباس بابایی تکجه زنگانین یوخ، بلکه آذربایجانین و ایرانین گؤرک, ...ادامه مطلب

سلجوقلار دؤوره سی – ایران و اسلامین پارلاق بیر دؤوره سی دیر. همین زماندا سلجوقلار گوجله نیرلر، اؤلکه نین اداره سی نظام تاپیر، امنیت یارانیر، سلطانلار , ...ادامه مطلب

   اوسطوره یا میت نه­دیر و آذربایجان اوسطوره ­لری بو یازی­نین هدفی ساییلیر. ایلک اؤنجه بونو دئمک لازیمدیر کی انسان دوشونجه و دوشونمک­له باشقا جانلی­لاردان فرقله­نیر. دوشونمک بیلَن انسان، عؤمرونده گؤردویو فنومن­ لره فیکیرله ­شیر. هر بیر دوغال اولایین دلیلینی بیلمک ایسته­ ییر. او، گئجه – گوندوزو گؤرور؛ اونون دلیلینی آختاریر. آیین چیخماسینی گؤروب نئچه, ...ادامه مطلب

گنجه­ لی نظامی، تکجه آذربایجان ادبیاتی یوخ، بلکه بوتون شرق ادبیاتی­نین اؤنملی و بؤیوک، اؤلمز سیمالارینداندیر. اونون درین دوشونجه­ سی، بشر سئوه ­رلیگی،, ...ادامه مطلب

"اودلار یوردو" سیته سی نین م. کریمی ایله دانیشیغی اولو تانری نین آدییلا و یادیلا ای اودلار دیاری، مقدس آنا حاضیرام یولوندا هر امتحانا. سنسیز اگر باخارامسا جهانا قوی اندا کور اولسون گؤزوم، ای وطن!    سلاملار و سایغیلار بؤیوک آذربایجان ملتینه، عزیز خالقیمیزا، ده یرلی ملتیمیزه، بیر سلسله بحث لر اساسیندا، اؤزوموزه ملی وظیفه بیلیریک آذربایجان ضیالی لارین خدمتینده اولوب، اونلاری و یازدیغی اثرلری باجاردیغیز قدر، امکانلاریمیز قدر اؤز ملتیمیزه تانیتدیراق. بو اساسدا بوگون سایین دوکتور محمدرضا باغبان کریمی خدمتینده ییک. , ...ادامه مطلب