محبت نامه خوارزمی

منبع: فصل نامه غروب، شماره 15

چکیده:

   محبت­نامه یکی از مهمترین آثار اواخر قرن هفتم و و اوایل هشتم هجری و از آثار رشیدالدین خوارزمی است که در زمان خود از ارزش و شهرت فراوانی برخوردار بوده و در شعر ترکی بر همگان برتری داشته و در عین حال در شعر فارسی نیز از زبردستی بالایی برخوردار بوده است چنانکه اشعار وی و نامش در سرتاسر آسیا از شرق تا غرب و تا آفریقا پراکنده بوده و محبوبیتی در بین شاعران داشته است بطوری که شعرای ترکی­گوی مصر نیز نظیره ­هایی بر اشعار او سروده­اند. تاریخ سرایش این اثر را اواخر سده هفتم و اوایل سده هشتم دانسته ­اند با وجود اشاره ­ی شاعر به تاریخ اتمام اثر در مورد خوانش این سال اختلاف وجود دارد. از دقایق زندگی خوارزمی اطلاعاتی در دست نیست و تنها با مضامین محبت نامه می­توان اطلاعاتی را گرد آورد. خوارزمی در مقطع اوجگیری ادبیات ترکی با سرودن محبت نامه، ادبیات ترکی را جان تازه­ای بخشید و از میان دهها اثر ماندگار زمانه خود را تا به امروز در محور توجه ادیبان قرار داده است. وی اثر محبت نامه را به زبان ترکی آلتین اوردو نگاشت و این ادبیات را چنان جانی بخشید که تا سده­های بعدی همچنان تاثیر شگرفش را بر ادبیات ترکی از آسیای میانه تا آسیای صغیر شاهد هستیم. محبت نامه با وجود حجم اندکش دارای محتوای پر رنگی از حمدیه، غزل، مثنوی، مدحیه و رسوم ادبی زمانه است. نسخه ­های موجود نشان از اهمیت بالای این اثر در ادبیات سرزمینهای پهناوری از امپراتوری­های گسترده­ی این دوره است.

واژگان کلیدی: محبت نامه، خوارزمی، آلتین اوردو، زبان جغتایی، اوزبکی.