خنیاگران سرزمین ماننا (آشیقهای زنگان)

ادبیات آشیقی در ایران دارای تاریخی کهن است و زنگان نیز از این ادبیات بهره­های فراوان برده است که برخی از آشیقهای زنگانی در چهار – پنج سده­ی پیش شناخته شده­اند. با اینحال، تا امروز کتابی در باره­ی ادبیات آشیقی زنگان نوشته نشده است. در این مقاله تلاش خواهد شد به عنوان مقدمه­ای بر ادبیات آشیقی این دیار، اندک اطلاعاتی داده شود و راه را برای پژوهش­های بعدی بگشاید. ادبیات و موسیقی آشیقی پیوندی ناگسستنی با عرفان و تصوف دارد و در واقع در زمان سلجوقیان این دو ادبیات – عرفانی و واقعگرا از هم جدا گشته اند؛ اما ادبیات آشیقی پیوند استوار خود را با مذهب و بویژه امام اوّل شیعیان حفظ کرده و شاه مردان، منبع اصلی الهام آشیقها بوده است. سعی می­شود نمونه­های داستانی مربوط به منطقه که در ادبیات کتبی نیز نمود یافته است ارائه گردد.