آذربایجاندا اسلام اؤنجه سی تورک دولت لری

سئویملی قوروپداشلار، عزیز آذربایجانلی وطنداشلار! هامینیزی اورک ائیندن سلاملاییب، ساغلیق آرزیلاییرام. بوگوندن هر هفته دوشنبه گونلری آذربایجان تاریخی و کولتورونده آختاریشلار و تاپینتی لار حاققیندا دانیشاجاغام. بوگونون قونوسو "اسلام اؤنجه سی آذربایجان تورک دولت لری" دیر. آنجاق بو قونویا گیرمه دن اوّل، ایکی مقدمه لازیمدیر: بیرینجیسی تورک عنوانلی دولت لریمیزی تانیماق و ایکینجیسی پروتو تورک توپلولوقلار و یا حتا دولت لری دوشونمک. یئنه ده بونلاردان اؤنجه تورک لرین دونیادا یاییلمالاری و ایندیکی دورومونو بیلمک گره کیر.

دیرناق آراسی گون قونوسو اولان قاراباغی اونوتمایاق. دونن گئجه قوزئی آذربایجان خالقی نین گؤزل و ایگیدجه سینه قالخیشی نی گؤردوک. بیز ده ائرمنستان سرحدلرینه گئده ن قان قارداشلاریمیزلا سس بیر اولاراق قولدور ائرمنی لره قارشی دئمه لی ییک:

جان آلانلار، جان گئدیریک آلماغا

یئرده قالیب قان، گئدیریک آلماغا.

هم آغی دیر، هم گؤزومون قاراسی دیر

بو قاراباغ، اوره گیمین یاراسی دیر

هله قاراباغ انتقامین هارسی دیر؟!

دوغروسو دا قاراباغی آزا د ائتمک و شهیدلریمیزین انتقامینی آلماق اساس تکلیفیمیزدیر.

ایندی گلک اؤز سؤزوموزون اوستونه. عزیزلریم! بیز معنوی ثروت لریمیزدن موغایات اولمالی ییق. مادی ثروت لریمیز غارت اولوبسا، ان آزی معنوی ثروتیمیزه صاحاب دوراق. تاریخیمیزی یاخشی بیلک، ادبیاتیمیزی اؤیره نیب دیلیمیزدن فایدالاناق. من بوگون اسلام اؤنجه سی تورک دولت لریندن دانیشیرام.

   تورک توپلوقلاری بوگون یئر کوره سی نین باشا باشینا یاییلمیشدیر. دئمک اولار بوگون هئچ بیر خالق تورک لر کیمی دونیادا یاییلمامیشدیر. شوبهه سیز بو یاییلما چوخلو کؤچلردن حاصیل اولموش و بیر سیرا نه دن لره گؤره اؤز آنایوردلاریندا کؤچوب و باشقا یئرلری ده اؤزلرینه وطن سئچمیشلر. بو کؤچلری نه دنی هم اقتصادی – اکونومیک و هم سیاسی اولموشدور. سیاسی نه دن لری بئله سیرالاماق اولا:

بوی آراسی مجادله لر

چین باسقی سی

موغول باسقی سی

او بیری طرفدن اقتصادی نه دن لری ده بئله سایماق اولار:

اوتلاقلارین دارالماسی

حیوانلارین چوخالماسی و چوخلو اوتلاقلارا احتیاج دویولماسی

نفوسون آرتیشی

قوراقلیق

اوچونجو طرفدن نئچه عامل ده تورکلرین یئنی یئرلرده قبول اولنماسی نین دا نه دن لری واردیر بو نه دن لردن: تورک لرین ایگیدلیگی: آت سورمه ده و اوخ آتمادا مهارتلری، چتین لیکلره دؤزوملو اولدوقلاری

گؤیچک اولدوقلاری دا سبب ا.ولوردو هر یانا گئتدیکده محبت له قارشیلانیردیلار

باغیمسیزلیق روحیه سی، هر یئری وطن بیلمه سی ، بو اؤزه للیک لر بورادان یارانیر کی تورکلر اؤزولریمه محیط ایله وفق وئره بیلیرلر و محیط ایله اویغونلاشیرلار.

تورکلر بؤیوک بیر جغرافیادا داغیلمیشلار، هر یانا گئتمیشلرسه ده اؤز کولتورلرینی آپارمیشلار، گاهدان دا همین کولتورو اونودوب و حل اولموشلار، آما چوخلوق اونلارین ائتکی بوراخمالاریندا اولموشدور.

تورکلرین کؤچلری بوگون دونیانین هر یئرینه داغیلماقلارینی و یاییلماقلارینی گؤسته ریر او جمله دن تورکلر سیبری یه کؤچموشلر (سیبریه سؤزجویو تورکجه اولموش)، چین، هندوستانا کؤچموشلر؛ آمریکایا گئتمیشلر و بوگون اورادا یاشایان قیزیل دریلی لر دوغو آسیادان بوزلوقلار اوستوندن کؤچوب ةآمریکایا چاتانلاردیر.

آنادولو و ایران آدلانان توپراقلارینا دا تورکلر چوخلوق قازانمیشلار، بوندان علاوه تورکلر مصر، سوریه، یمن و آفریقانین چوخ اؤلکه لرینه ان اسکی زمانلاردان یورد قورموشلار. آفریقادان علاوه اروپایا دا کؤچلری اولموش و بوگون دوغو اروپادا وارلیقلاری چوخلوقلا بیلینمه ده دیر.

بو کؤچلر تاریخ بویو زمان – زمان داوام ائتمیش و عئینی حالدا گوجو دولت لر ده یاراتمیشلار. بوگون من بیر تورک اولاراق ایراندا یاشایاراق، تورک تاریخی اوچون چوخلو اؤلمه لرده قایناق تاپا بیله رم. چین، بیزانس، عرب و فارس قایناقلاری و آرشیولرینه درین بیلگی لر الده ائده بیله ریک. آنجاق بوگونون تاریخ آراشدیریجی لاری بو بیلگی لری گاهدان اؤز منافع لرینه گؤره ده ییشیرلر و گاهدان تحریف ده ائدیرلر او جمله دن ایراندا فارس شوونیست لری تورک تاریخینی حتا آرشیولری آرادان آپارماقلا دا تحریفینه چالیشیرلار.

   بیر قونویو دا آچیقلامالی یام: تورکلرین کؤچلری زمان زمان داوام ائتمیش و نئچه مین ایللر بویوندا بو کؤچلر اوز وئرمیشدیر و گاهدان ائله اوزون بیر تاریخه باغلی اولور کی کؤچ زمانی داها اؤنم بسله میر، او جمله دن بوگون ایران آدلانان بؤلگه ده یاشایان تورکلرین بو توپراقلارا گلمه سی تامام بورادا یاشایان بوی لاردان اسکی زمانلارا عایید اولدوغو اوچون یئرلی تورکلر تانینماغا حقلی دیرلر. هر دوره نین کؤچلری نین نه دن لرینی آراشدیرماق اولار. من بورادا ایکی قونو اوزه رینده دانیشاجاغام:

پروتوتورکلر

تورکلر

آنجاق ایلک دانیشیغیم تورک آدی آلتیندا یارانان دولت لر حاققیندا دانیشیرام و سونرا گلن هفته لرده پروتوتورک لر دن دانیشیغیم اولاجاقدیر.

اورتا آسیادا تورک آدلی توپلولوقلار و دولت لر بونلاردیر:

هون

آوار

گؤک تورکلر – 2 دوره دیر

اویغورلار

قارلوقلار

قیرقیزلار

تورکیشلر

کیمرلر

باشقوردلار

پچنک لر

خزرلر

اوغوزلار

آما آسیایا گلنده تورک توپلولوقلاری و دولت لری ده بونلاردان عبارتدیر:

هون

آوار

بولقارلار

مجارلار

سابیرلر

کومانلار – قپچاقلار

خزرلر

ایلک اؤنجه آسیا تورکلریندن دانیشاق. اورتا آسیادا یاشایان تورک توپلولوقلار هامیسی تورک دولت لرینی ده قورموشلار. یعنی هونلار، آوارلار، گؤگ تورکلر، اویغورلار، قارلوقلار، قیرقیزلار، تورگیشلر، کیمرلر و باشقوردلار اؤز دولت لرینی قورموش و بیر سیرا نئچه یوزایللر حکومتلرینی ساخلامیشلار. بو آرادا تکجه پچنک لر دولت قورمامیشلار و توپلولوقلار شکلینده قالمیشلار. بونلار بیر سیراسی اسلامدان سونرا داوام تاپمیشدیر مثلا اویغورلار اسلامندان سونرا داها گوجلو اولموشلار ، البتده اوغوزلارین حکومت لری اسلامدان سونرا تشکیل تاپمیشدیر.

آنجاق اروپایا گلدیکده هونلار و آوارلار هر ایکی قاره ده اؤز دولت لرینی قورموشلار. اوندان علاوه بولقارلار اسلام اؤنجه سی آذربایجان یولو ایله اروپایا چاتیب و اوروپادا اؤز دولت لرینی تشکیل وئرمیشلر. بولقارلار حاققیندا دئمک اولار کی بیر اوزون زمان دا آذربایجاندا قالمیشلار، آما دولت لرینی اروپادا قورموشلار و بوگون ده بولقارستان اؤلکه سینده اؤز وارلیقلارینا داوام ائدیب و کیملیک لرینی ساخلاییرلار. بونو دا آرتیرمالی یام کی بولقارلار آذربایجاندا یاشادیقلاری زمان تورکجه ادبیات یاراتمیشلار و ادیب لری بو ادبیاتی بولقا – آذربایجان ادبیاتی بؤلومو کیمی ده یرلندیریرلر.

مجار بویلاری دا آسیادان اروپایا کؤچه رک اروپادا اؤز دوبت لرینی قوروب و بوگون مجارستان آدلی اؤلکه لرینی ساخلاییرلار. بونلاردان اؤنجه فین – اوقورلار اروپایا چاتیب و بوگونکو فنلاند اؤلکه لری فین لری دولت و اؤلکه لری ساییلیر و مدرن تورک دولت لرینی قوروب – ساخلامیشلار.

سابیرلر، کومانلار اروپا دا دولت قورا بیلمه میشلر، آما توپلولوقلارینی قوروموشلار و بوگون ده توپلولوق فورموندا یاشاییرلار.

آذربایجا گلدیکده خزرلر گوجلو دولت لرینی اسلام اؤنجه سی یارادیب و 4 یوزایل اؤز حکومتلرینه داوام ائتدیرمیشلار. خزرلردن بوگون الیمیزده تورکجه اثرلر موجوددور. خزرلر هم تاریخده و هم ادبیاتدا بؤیوک ائتکی لری اولموش و سونرا آسیادان کؤچوب و اروپادا دا بؤیوک ائتکی بوراخمیشلار.

   بونلار آراسیندا اوغوزلار اسلام اؤنجه سی دولت قورموشلار، آنجاق آذربایجانا عایید اولان دولت لری اسلام سونراسینا عایید اولور و گلن هفته لرده بوللو – بوللو بو باره ده دانیشاجاغیق.

ایندی قیسا صورتده بو دولتلری تانییاق. آسیا هون دولتی

تورک آدیلا تانینان ایلک هون امپریاسی 220 ایل میلاددان اؤنجه اورتا آسیادا یارانیب و 216 میلاددان سونرایا قدر سورموشدور. یعنی بو حکومت 440 ایل تامام گوجلو بیر امپریا اولموش و چین قارشیندا دایانمیش، حتا چینی اؤز توپراقلارینا قاتمیش و حکومتلرینی الی آلتیندا آلمیشدیر. هونلارین ایلک خاقانی تئومان یا تومان اولموشدور کی 220 میلاددان قاباق حکومت یاراتمیش و 209جو ایل میلاددان اؤنجه یه قدر خاقاننلیق تختینده اوتورموشدور. 11 ایل حکومتینده چینه دال اوتورتموش و گوجلو امپراتورلوغونو ساخلامیشدیر. اونون آدی تئومان یا تومان دیر. بو آد قوشون تشکیلاتیندا ایشله نیلن بیر آد دیر و معناسی اون مین کیشیلیک قوشونا باشچیلیق ائدن بیر کیشی یه دئییلیر. تورک قوشونو ان، یوز، مین و اون مین لیک بؤلوملره بؤلونه رک اون باشی، یوزباشی، مین باشی و تومان آدلاناراق قوشون تشکیلاتیندا کوماندارلارین عنوانلاری آدلانیردی، نئجه کی بوگون همین ایراندا خوجه، گروهان، گردان، هنگ، تیپ، لشکر، سپاه و ارتش اولاراق باشچیلاری سرجوخه، سرگرهبان، سرگرد، سرهنگ، سیزتیپ، سرلشکر، سپهبد و ارتشبد آدلانیر. تومان دئدیکده اون مین لیک بیر قوشونون باشچیسی دئییلیردی. تومان دا بئله بیر مقام صاحبی اولاراق خاقانلیغا چاتیر و تومان آدی ایله تاریخده تانینیر.

تومان بیر دموکراتیک حکومت یارادیر و اؤزو شانکو عنوانلی یورلی حکمدارلار سئچه رک مرکزی حکومته باغلی ایشلری گؤرورموشلر. او ائله گوجلو ایدی کی چین دولتی مشهور چین دووارلارینی اونون قارشیندا چکدیردی و یوزایللر بویو تورکلره سد اولسون دئیه رک هر ایلب تعمیر ائدیب اوزالدیردی، آما یئنه تورکلر قارشیندا بیر کئچیلمز سد اولامادی. تومان چین ایالت لرینه الده ائدیب و چین حکومتیندن باج آلیردی.

209 ایل میلاددان قاباق تومانین اوغلو مئته خاقان ایش اوستونه گلدی. مئته خاقان آتاسیندان دا داها آرتیق لیاقت گؤسته ریب و هون امپریاسینی داها گوجلندیردی و گئنیشلندیردی. مئته خاقان 209 دان 176 ایل میلاددان قاباغا کیمی – یعنی 33 ایل حکومت سوردو و اؤزوندن بؤیوک ائتکمی لر تاریخده قویدو. اونون تاریخده قالان ایشلری بونلار اولدو:

• امپریانین گئنیشلیگی
• تورک تشکیلاتی نین قورولماسی
• دموکراتیک سیستمین یاراتماسی
• تقویم یاراما
• ایندی بونلاری بالاجا ایضاح ائتمک گره کیر:
• مئته خاقان هون – تورک امپریاسی نین هم گوجلندیردی و هم گئنیشلندیردی. اونون زمانیندا هون توپراقلاری آسیانین چوخ توپراقلارینی احاطه ائدیردی.
• مئته خاقان قوشون تشکیلاتی ایله برابر حکومت تشکیلاتینی دا منحکمنلندیردی و دولت ایشلرینی بیر مرکزه باغلی اولاراق نظام وئردی. اونون زمانیندا بئله تشکیلاتین یاراتماسی اونلارین تدبیر و فیکیر صاحبی اولدوقلارینی گؤسته ریر. بونلاردان قالان یازی لار هله لازیمی قدر آراشدیریلمامیش و علمی تکلیفلر بو حاقدا یئرده قالمیشدیر.
• دموکراسیا یاراتماق اوچون، حتا پروتوتورک لر زمانیندا آغ ساققاللار شوراسینی داها گوجلندیرمک دولت اوچون ده یاردیمچی اولموش و شانکو سیستمی گوجلنمیش و بئله لیک خالق کوتله لری اؤلکه نین تقدیراتیندا سهیم اولموشلار.
• تقویم علمی بیر شکیل تاپمیشدیر. بیلیرسینیز بوگون ده هله ایراندا هر اون ایکی ایل ده هر بیر ایل بیر حیوان آدی ایله باغلی آدلانیر مثلا سیچان، قویون، دونقوز، تویوغ و . . .
• بو تقویم مئته خاقان طرفیندن یاراتمیشدیر. هر 12 ایل بیر دوره ساییلاراق، عئینی حالدا هر دوره انسان یاشاییشیندا و عمرونده ده بیر دؤره آدلاندی: ایلک 12 ایل - اوشاقلیق دؤره سی، ایکینجی 12 ایل – گنج لیک دؤره سی، اوچونجو 12 ایل – کیشی لیک دؤره سی، دؤردونجو 12 ایل – پیشمیشلیک دؤره سی، بئشینجی 12 ایل – تجربه دؤره سی و آلتینجی 12 ایل قوجالیق دؤره سی.

مئته خاقاندان سونرا اونون اوغلو کی اوک خاقان اولدو. اونون دا امپراتورلوق دؤره سی هون دولتی نین عظمتلی دورانی ساییلیر. کی اوک دان سونرا اونون اوغلو چی چی خاقان اولدو. اونون زمانیندا چین توطئه لری گوجلندی. 58 دن 54 ایل میلاددان اؤنجه ایللری آراسیندا چین هون امپریاسیندا رخنه سالا بیلدی و هون دولتی نین توپراقلاریندا تفرقه سالدی و بیر سیرا توپراقلاری اؤز الینه آلدی. بو زمان چینه باغلی لیق و باغیمسیزلیق آراسیندا قالیر. یاواش – یاواش هون امپریاسی ایکی بؤلومه : دوغو و باتی هونلارینا بؤلونور. چین گوجله نه رک هون ضعیفله ییر. چین جاسوسلاری بؤیوک ضربه لر وورا بیلیرلر. نهایت هون دولتی 216 ایلینده پوزولور.