بهزاد بهزادي
هانسي بير عالم، يازيچي، بيلگين خدمت هدفيله، عشق اساسيندا، بير پاي اوممادان عمرونو ياراديجيليغا صرف ائتميش، هميشه ليك خلقين اوره يينده ياشاميش و اؤلمز اولموشدور. ائلينه، ديلينه، يوردونا خدمت ائتمك آرزيسيندا اولان انسان، اونون وارليغيندا بوشلوغو آختاريب دولدورماق هوسينده اولار؛ اؤز باشينين اوجاليغيني خلقينين باشي اوجاليغيندا آختارار. ائل اوجالديقجا، او دا اوجالار؛ ائل وار اولدوقجا، او دا وار اولار!
بهزاد بهزادي 1306جي ايلده آستارادا بير ضيالي عائلهده دنيايا گؤز آچميش و آتاسينين ياشاييشيندا خالقا خدمت ائتمه يوللاريلا تانيش اولموشلار. اونون آتاسي، ميرزا پاشا، ايللر بويو آستارادا مختلف وظيفه لر: آستارا بلدّيه رئيسي، بخشدار، آستارا گمرك تحويلچي وظيفه لري داشيميش وطن، خالق و معارف يولوندا چاليشميشدير. بهزادي آتاسيندان چوخ زادلار اؤيرهنه بيلميش و اؤيرنميشدير. [1]
بهزادي جنابلاريني بوگون خالقيميز ايچينده سئوديرهن، اونون اوچ دؤوره ده يازيلان سؤزلوك (بير جلدليك، ايكي جلدليك و اوچ جلدليك آذربايجانجا سؤزلوكلر) و نئچه اثرين ترجمه سي (ياخشي آدام، كندچي قيزي و ...) هابئله اونون علمي نظريه لري آذربايجان ديلي نين ساده يازيلماسي اوغروندادير. اؤزلليكله عاليمين اوچ جلدده «آذربايجان ديلينين ايضاحلي لوغتي»نين كؤچورمه سي اوزون ايللرين گرگين علمي امه گينين نتيجه سي و بير عمر عشق، غيرت، همت و چاليشمالارين ثمرهسيدير. بو عاشق انسان ائليميزين ايره ليله مه يولوندا، گئجه ـ گوندوزونو بير- بيرينه دويونلويوب، اورهيينين ياغيني اريديب، گؤز ايشيغيني بويولدا قويوب و نهايت اؤلمز اثريني ياراتميشديركي، زنگين ديليميزين سؤز قايناغي و هر يازيچي، شاعر و آذربايجان ديلينه علاقهلي اولانلارين لازمي بير اثردير. بو اثر كؤچورمه اولورسادا، بير سؤزلويون تنظيم ائتمه سيندن هئچ ده آز زحمت آپارماميش، مخصوصاً بوگونكو الفباميزين چتينليكلريني گؤردوكده، بهزادي نين ايشينين علمي اهميتينه اينانيريق. [2]
بهزاد بهزادي 1324جي ايللردن آذربايجان باشينا گلن اولايلاردان آيريلماميش و هميشه آذربايجان كولتورو، مدينتي و ديلينين گليشمه سينده دورمادان چاليشبيدبر. 1330 ايللرينده شاه رژيمينين ان ييريتجي بير حاليندا اولدوغو زمان، بهزادي «بشير آينده[3]» و «آذربايجان[4]» درگيلرينه باش يازارليق وظيفه سيني داشيير. [5]
هر ديلين انكشافي و ادبياتيني دوزگون اؤيرنمك اوچون او ديلين لغتلريني حقيقي و مجازي معنالاريني و سؤزلرين هر هانسي سؤز بيرلشمه سينده هانسي معنادا ايشلنمه سي، هم شكيل مختلف معنا داشييان، مختلف شكيللي بير معنادا اولان سؤزلري و ديلين سايره لغوي خصوصيتلريني بيلمك بير ادبياتلا مشغول اولان شخصين باشليجا وظيفه سيدير و بو ايش اولاسي دئييل مگر ديلين لغتي ايشلهنيب حاضرلانا. ديليميزده ماخذلرين آزليغي (دئمك اولار يوخلوغو) بير لغت ايشله ين شخصين ايشيني داها آغيرلاشديرير. سارسيلماز صبر، يئنيلمز حوصله لازمدير تا بيري بو ايشه ال آتا.
بوتون سؤزلر جانلي ـ دانيشيق ديلينده ايشلنمير، جانلي ديلده اولمايان سؤزلرين فارسيجا معادليني تاپماق اوچون ممكندور مؤلف يوزلر آداما مراجعه ائديب و آيلار اونو آختارا.
ان ياخين زاماندا ايشيق اوزو گؤرهجك «آذربايجانجا- فارسجا سؤزلوك» آدلي كتاب، ايللر بؤيو اؤز مؤلفي بهزاد ـ بهزادي جنابلاري طرفيندن حدسيز چاليشقانليقلا حاضرلانيب واينديسه اوخوجو كوتله سينه تقديم اولماقدادير.
بهزادي جنابلارينين اگرچي شخصي حيات فعِاليتي عادي بير انسان اوچون آغيردير، بونلا بئله بو كتابي حاضرلامالاري ديليميز اوچون بؤيوك فداكارليق ساييلير.
بو ايشده بيرينجي اولان آقاي محمّد پيفونون زحمتلرينه ده بؤيوك منتدارليغيمي بيلديريرم. آمما بو كتاب كميّت و كيفيّت جهتجه يوكسك يئر توتور. بو اثر بديعي بير اثر دئييل كي متندن استخراج اولموش مثاللارلا معرفي اولا و مؤلّفين طرز ـ تفكّرونو ايضاح ائده. بو كتاب علمي و فني اثر اولدوغو اوچون اونون دَيه رين تكجه اونا مراجعه ائدنده معيّنلشديرمك اولار.
آقاي بهزادي اون ايللرديركي، آذربايجان ديلي ايله سيخ باغليدير. آذربايجان ادبيّاتي ايله دريندن مشغول اولان زمان هله اينديكي ادبي شخصيتلرين اكثريّتي فكر ائتمزديلر كي، «آذربايجان ديلي» آديندا بير ديلده واردير.
آقاي بهزادينين ديليميزده اولان سابقه و تجربه سي عالي تحصيلاتي، خصوصيله ايشده دقّتي (ئمك اولار حتّي وسواس سوّيه سينده) و كتابدان گؤردويوم فيشلر هابئله كتابين چاپ اولموش نمونهسي، منه جرات وئره بيلر كي دئيم: بو كتاب ادبيات سئونلر اوچون اطمينانلي و يگانه مأخذدير. [6]
بهزاد بهزادي؛ بو آد، هميشه ليك ائليميزده، ادبياتيميزدا قالارقي بير آدا اولاجاقدير. بهزادي جنابلاري بير عمر عشق و علاقه ايله يورولمادان آنا ديلينين سؤزلويو اساسيندا ايشله مه سي و بيزيم اوچون دهيرلي اثري اولان «آذربايجان سؤزلوگ»و يادگار قويماسي، ائليميزه، ديليميزه بؤيوك انساني بير خدمت ساييلير. بو بؤيوك انسان اؤز قيمتلي و سانباللي ايشيني بئله توصيف ائدير: «سئوينجله قيد ائتمه لييم كي بو سؤزلويو تقديم ائتمكله ادبي ديليميزين يوكسه ليشيني چيچكلنمه سينده پوهرهله نن بوداغا، بير ايچيم سو چيله ميش اولايديم».[7]
بو متواضعانه دانيشيق اونون روحونون بؤيوكلويونو و گؤردويو ايشين عظمتيني گؤستهرير. بيليريك بو عالم، بو دهيرلي اثرين يارانماسينا نئچه اون ايللر بويو عمرونو صرف ائتميش و هئچ زامان «يورولدوم» دئمه ميشدير. بو اثر بوگون ايراندا ميليونلار تورك ديللي خالقيميزين آن دَيرلي كتابيدير كي هرگون اللرينه آليب اوندان يارارلانيرلار.
شاعرلريميز، يازيچيلاريميز و اؤيرنجيلريميز ديل چتينليكلريني بو كتابا مراجعت ائتديكده آسانلاشديريرلار و بيليرلر بئله بير اثر بير علمي گروپون، فرهنگستانين ايشينين نتيجه سي اولا بيلركي، اوستاد بهزادي تك باشينا بو مسئوليتي داشيييب و همت، غيرت و عشق اوزره بو قالارقي اثري ياراديبلار.
50 ايل ديليميز بوغونتو و سيخينتي آلتيندا قاليب بير بالاجا نفس چكمك امكان تاپديقدا بئله بير شاه اثر الينه چاتير. معلومدور بو عالم اون ايللر بويو، بوغونتو ايللرينده ساكت اوتورماييب، گئجه ـ گوندوزونو يازيب ـ پوزماغا و خالقينين گله جگيني تثبيت ائتمگه چاليشميشدير[8]. بوگون بو سؤزلوگو چاغداش ادبياتيميزدا بؤيوك بير حادثه كيمي دهيرلنديرمك اولار. اوچ جلدده ايضاحلي لغت،[9] ايكي جلدده فارسيجا ـ آذربايجانجا [10] سؤزلوك و بير جلدده يارانان سؤزلوك[11] تايسيز، مثلسيز بير اثردير.
بهزادي جنابلارينين بو علمي و بؤيوك ايشه، عشق، وسواس، عيني حالدا علمي سويهده چاليشمالاري، ادبياتيميزين گئنيش بير بوشلوغونو دولدورموشدور. بو دولقون و گؤزل سؤزلوكلر، گلهجكده يازيلان و يارانان آكادميك سؤزلوكلره اؤرنك اولاجاقدير.[12]
1) يادنامة شادوران ميرزا پاشا بهزادي (به مناسبت پنجاهمين سالگرد درگذشت،، تهران، 1372.
2) پيك آذر، ويژه نامة بهزاد بهزادي، بهمن ماه، 1380.
[3]) بشير آينده و آذربايجان درگيلرينين كوپوسو يازارين الينده موجود دور و آذربايجان مطبوعهلري تاريخيني آراشديرمادا بؤيوك اهميت داشيير.
[4]) آذربايجان درگيسيي، 1330- 1332 ايللري
3) ادبياتيميزدا بير اولدوز پارلادي، پيك آذر، ويژهنامه، 1380.
[6]) م . كريمي، آذربايجان قوقنوسو، بهار زنجان، نمره 137، 1382.
[7]) اذربايجانلا سؤزلوك، كؤچرهن بهزاد بهزادي، تهران، 1376، مقدمه.
[8]) اوستاد مظفر درفشينين چيخيشي،، پيك آذر، همان، ص 55.
[9]) آذربايجان ديلي نين ايضاحلي لوغتي، تهران، 1376، اوچ جيلد.
[10]) فرهنگ فارسي – آذربايجانلي، بهزار بهزادي، تهران، 1384.
[11]) آذربايجانا سؤزلوك، بهزاد بهزادي، تهران، 1384.
[12]) اميد زنجان، نمره 360، 1377.
-) پيك آذر، ويژه نامه بهزاد بهزادي، زنجان، 1380.
قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...
ما را در سایت قیزیل قلم آذر Qizil Qelem دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : mrbkarimia بازدید : 94 تاريخ : شنبه 13 اسفند 1401 ساعت: 13:44