عباس بارز

آخرین مطالب

امکانات وب

عباس بارز

عباس اسلامی- بارز تخلوصو ایله 70 ایلدن آرتیق آذربایجان شعری و مدنیتی ایله چالیشاراق، ائل دایاغی اولوب، ائلین سؤزلرین یازیب و ائلیندن مدافعه ائدیبدیر. ائل قایغیسینی چکن ائل اوره‌یینده ده یاشایار. بوتون وارلیغینی ائلین وارلیغی بیلیب، اؤزوندن ال چکیب، اؤزلویون تاپیب. منملیک یئرینه کیملیگینی آراییب. عباس بارز بئله بیر شاعیریمیزدیر.

آذربایجان چاغداش مدنیتی باسیلماز بیر قالادیرکی هئچ توفان، سئل اونا صدمه- یئتیره بیلمه‌ییب و یئتیره بیلمه‌یهجکدیر. بوقالانی آذربایجان ادبییات و مدنتینی یارادانلار، شاهلیق رژیمی نین بوغونتولو و سیخیتی‌لی دؤورونده قورخماییب، سوسماییب و شعردن بیر قالا تیکیبلر. بارز کیمی قهرمانلارین روحوندان جوشوب، قلملریندن داشیب گلن شعرلرله بو قالانین بینؤرهسی قورولوب و کرپیج لری دوزولوبدور.

عباس بارز بوتون عمرونون گوجونو، وار- یوخونو شعرینه حصر ائتمیش و یارادیجیلیغی ایله وطنیندن، ائلیندن و دیلیندن مدافعه ائدیبدیر.

عباس 1298جی ایلده اهرین بیر آغاجلیغیندا یئرلهشن آی پیرزن کندینده دنیایا گلدی. آتاسی قاراداغ عالیمی شیخ الاسلام میرزا جعفر ایدی. بالاجا عباس اؤز روحانی آتاسیندان درس آلیب و دینی – حوزهوی تحصیلینی داوام ائدیر. 16 یاشیندا اولاندان آنا دیلینده شعر قوشماغا باشلاییر. مالاریا ادارهسینده ایشله‌یه‌رک، سونرالار 1340 دان 1370 ایلینه قدر معلملیک ائتمیش و بوایلده تقاعد اولموش دور. اونون ایلک شعر کتابی «ائل داغینا سلام» شهریارین «حیدر بابا سلام» اثرینه بنزه‌تمه اولاراق 1333 جوایلده یازیلیر سادا 1346 جی ایلده چاپ اولوب یاییلیر^{^[1]}. 1350 ایللرینده اونون نئچه- نئچه بالاجا شعر دفتری یاییلاراق، 1355 جی ایلده «یاسلی ساوالان»، شعری دیللره دوشور و «عباس بارز» آدی آذربایجان خالق شاعری کیمی تانینیر. اونون شئعرلری کاسئتلره توتولور، موسیقی بستهلهنیر و آغیزلاردا اوخونور. 1357 جی ایلده «قیزیل قوش» آدیندا کتابی فرامرز هاشمی و قهرمان خطیبی شعرلریله بیرلیکده باسیلیر^{^[2]}. 1379 دا «یاسلی ساوالان»^{^[3]} کتابی 316 صفحه ده 332 شعرینی احتوا ائدهرک چاپدان بوراخیلیر. 1382 جی ایلده شاعرین 85 ایللیک تؤرهنی تبریزده ثبوتا یئتیرمیشدیرکی شاعر خالقین دیر و بو یوکسک مقامی- اونون- بونون مدحینده شعر دئمکله اوجوز الدن وئرهن شاعر دئییلدیر.

عباس بارز بوگون بوتون آذربایجاندا و ایران مرزلریندن اوتایدا تانینمیش بیر شاعردیر، اورالاردا دا اونون شعری دیللر ازبری اولاراق، اونون شعری آراشدیریلیر و اونون حقینده مقالهلر گئدیر. عباس بارزین صمیمی شعرلری، وطن دوشونجهسی، طبیعته باغلیلیغی، آنادیلینه سؤنمز محبتی، کئچهجهییمیزده و کولتوروموزه باغلی‌لیغی ایله اونو یاسلی ساوالان کیمی آذربایجانلیلارین اوره یینده یئرسالیبدیر. او، ملی حرکتلری جانلاندیرماغی اوچون، آنادیلینه وخالقینا سونسوز محبتینی گؤستریک اوچون، یوردونون داغلاری، چایلاری، بیتگیلریندن توتدو گؤیلرینین قوشلارینا قدر اوره‌کدن سایغی گؤستردیگینه گؤره و یازدیغی اثرلرینه گؤره بیر ائل شاعری و ملی بیر شخصیت‌کیمی تانینیر^{^[4]}. شاعر دؤرونون کئچیرتدگی حادثیه لرینه بؤیوک مهارتله یاناشیر، قارانلیق گئجه ده ائلی‌نین باشینا گلن فلاکتی«گئجهلر» ردیفلی شعرینده اؤز دیلیجه تصویره آلیر. اونون وطن آدینا یازدیغی شعرلرین باشقا بیردادی واردیر. شاعیر بیر دئمیر، اون دئمیر، بلکه وطن آدینا یوزلرجه قوشما قوشوب، یئنه ده دویمور و کتابیندا هر نهدن آرتیق وطن موضوعسونا یئر وئرمیشدیر.

شهریار،حیدربابا یا سلام شعری ایله بیر قالیب و بیر سبک یاراتدی و بو قالیبی و سبکی یوزلرجه شاعریمیز منیمسهییب ایشه آپاردیلار. بونلارین اؤنونده عباس بارز گئدیر. او دا بیر عمر ائل دایاغی و ساری‌داش داغلاریلا یاخین اولفتی و توکنمز ایلگیسی اولدوغو اوچون، شاعرین سیرداشی و مهربان همدمی کیمی اولور و شاعیراونو خیطاب ائده رک تاریخی واراقلاییر و بوگونون دردینی اونونلا اورتایا قویور. بارز، بیر دوزگون تاریخ یازان کیمی کئچن قادالی گونلری و بوگونون دورومونو داغلا آرایا قویوب، ایرتیجا، ایستیبداد و امپریالیزمین دایاغی و مدافعهچیسی اولان شاهین «ثُبات آداسی»، «اولو جنت» دئیه اؤلکه‌نی جنت کیمی جیلوه لندیرمک ادعاسی اولان ایللرده، شاعر اونون عکسینه اولاراق، همین اؤلکه‌ده کؤک سالان ساوادسیزلیغی، موهوماتی، جهالتی، گئریلیگی ایفشا ائدیردی^{^[5]}. او، کندلرین نئچه قات ظلم آلتیندا مادی چتینلیگین سویون جهنمینده یاشادیغینی شاهد اولوب، بؤیوک اوره‌ک آغریسی ایله یازدیردی:

قیش گلدی یئنه قالدیلار آواره کاسیبلار

آللاه بو قارا گونلو بو بیچاره کاسیبلار.

***

بیر کؤهنه پالاز پارچاسی تاپمیر ائوه سالسین

پول یوخ، نه ایلن کورسونو قورسون، کومور آلسین؟

پالتار تؤکوب شاختادا عوریان نئجه قالسین؟

ایندی بوگؤزو یاشلی، گونو قاره کاسیبلار

قیش گلدی، یئنه قالدیلار آواره کاسیبلار.^{^[6]}

***

بوشئعر، ایرانی بهشت کیمی قلمه وئرمک ایسته‌ین تبلیغ شعارلارینین و ساتین آلمیش بورژوا مطبوعاتینین دنیادا یالان و بُهتان توزاناغی قالدیردیغی بیر زماندا یازیلمیشدیر:

از بس کی چؤره‌کسیزلیک ائدیب خالقی هراسان

جوتلر آچیلیر، جوتچو اولور دیده سی گریان

کندلرده بو ساعت بالالار آغلیر آجیندان

بیلیم نه ائدیب گردش دؤورانه اکینجی؟

گؤردوم سنی گلدیم یئنه افغانه اکینجی.^{^[7]}

جامعه‌ده کی عدالتسیزلییه بئله اعتراض ائدهن بارز، یارادیجیلغینین اساس ثقلتی مبارزه و افشا موتیولری دیر. او، بونلارلا یاناشی، کاسب خالقیندا اولان گؤزهللیکلری ده اورهک چیرپینتی لارینا هیجان، کدر و حسرت هوپدوروب اوخوجویا چاتدیرا بیلیر. استبدادین حاکیم اولدوغو و هر شئیی یالان اوستونده قورولموش جامعهده سئوگی‌نین اوزو کدر، غم و برابرسیزلیک نغمهلریله موشایعت اولونور. شاعرله قونشولوقدا اولان «ائل دایاغی»داغی نین شیش و سرت قایالاری، یام یاشیل اتکلری اونون الهام قوشونون یوواسی اولور. بارز، بو داغی گؤزلرینده کیپریکلری اوجوندا، اورهیینین باشیندا ائوه گتیریر، گاهدان اونو اؤز عالمینده کؤرپه اوشاق کیمی بَلَکلهییر، قوینوندا یاتیریر، عطریندن تبریزه آپاریر، گاهدان اؤزو بیر اوشاق اولوب، مغرور داغین اتکلرینده الهام آتینا مینیب، دؤرد طرفه چاپماقدان یورولمور. ائل دایاغی شاعرین عنادکار، اینجیک ایلهامی نین بئشیگی و حیدر بابانین ادبی و ابدی قارداشی اولاراق، شاعر اونا خطاب ائدهرک دردلریندن، دویغولاریندا، گؤردوکلریندن و بیلدیکلریندن صحبت آچیر و حتا اؤزونون دارا چکیلمهسیله عیبرت آلان اولورسا، شاعر بونا راضیدیر:

کاش بو فلک بیر دایانیب دورایدی

عدالتین قورقوسونو قورایدی

لاپ قاباقجا منی دارا وورایدی

باخان گؤزلر باخیب عیبرت ائدئیدی

اوندان سونرا دوز یولونان گئدئیدی.^{^[8]}

بارزین یارادیجیلیغی چوخ چئشیدلی، الوان و بویالیدیر. عینی حالدا غزل، قوشما، گرایلی- عروض و هیجالی شعر فورمالاریندا شعرلری واردیر. غزلده اولان باجاریغی تایسیزدیر، قوزئیده علی آقا واحید غزل شاعریدیرسه، گونئی آذربایجانین غزل شاعری ده عباس بارزدیر^{^[9]}. غزل ائله بیر شعر فورماسیدیرکی عشقه حصراولونور.آنجاق عباس بارز غزلی عشق ایله باشلاسادا، اجتماعی موضوعلاری اونا یاپیشدیریب، اونونلا قورتاریر:

هردم کی دئدیم اول منیله بیر گئجه همدم

مندن اؤزونو مین گئجه پنهان ائلهدین، گئت.

داغ تک دایانان کؤنلومو داغلار قاباغیندا

بیر گونده ییخیب خاک ایله یکسان ائلهدین، گئت.

گؤردون کی ضعیفم آیاغین باشیما قویدون

ییخدین اوزوم اوسته یئره، نالان ائلهدین،گئت.

ظالم فئوداللار کیمی ای قوللاری گوجلو

سن ده منی ظلمونله هراسان ائلهدین، گئت.

خان نوکری کندلرده ائدهن جور و جفانی

سالدین یادیما صبریمی تالان ائلهدین، گئت.^{^[10]}

غزلده قاراداغین کلاسیک- گؤرکملی شاعری ابوالقاسم نباتینین یولونو داوام ائتدیرهن عباس باریز اؤزشاعرلیک رسالَتینی غزل فورماسیندا دا یاراداراق آلنی آچیق و اوزو آغ اولموشدور:

خالقیمیزا اوندا بیزیم یاسدان چیخار، بایرام ائدهر

کی حقیقت گون کیمی اؤز وارلیغین اعلام ائدهر.

صولح بایراغین آلار ایمان الیله چیگنینه

قان تؤکنلر گوندوزون بیرلیک الیله شام ائدهر.

نه یاغار گؤیده‌ن یئره بومبا، نه ائو آلت – اوست اولار

نه ووروب، اؤلدور دییه ن جانی، خیال خام ائدهر.

قارداشی اؤلدوتدوروب قارداش الیله تؤکمه قان

کی بو قان تؤکمک سنی دنیا قدر بدنام ائدهر.^{^[11]}

گؤردویوموز کیمی عباس بارز اورهیی سؤزله دولو، قلمی آخیجی بیر شاعردیر. بئله اولماسایدی شعرلری جوشقون بولاقلارکیمی آخمازدی. او ائل ایله یاشاییب، ائل ابله برابر آددیملاییر. او ائلدن آیریلمایان شاعر اولاراق، شعرلری ده ائللر آراسیندا یاشاییر. او بوتون صراحتله وطن- وطن سؤیله‌ییر:

جیسمیمده منیم تاب و توانیم وطنیمدیر

قانیم- ایلی ییم، روح روانیم وطنیمدیر.

آرزیم، دیله ییم کعبة آمال و اومیدیم

شانیم، شرفیم نام و نشانیم وطنیمدیر.

قورباندی وطن تورپاغینا باش ایله جانیم

بوجان ایشه گلمز، منه جانیم وطنیمدیر.

بیر لحظه وطنسیز دؤزه بیلمز دل زاریم

کؤنلوم قوشونا طُرفه مکانیم وطنیمدیر. ^{^[12]}

باریز او چون 1382 جی ایلده عزیزلهمه تؤرهنی قورولدو، آنجاق شاعر اورادا اشتراک ائتمهدی. بونون نه دنینی بئله سؤیلور: «منیم سکسن بئش ایل رنگسیز و بزه‌کسیز یاشاییشیمدا هئچ بیر قدرت طرفیندن عزیزلنمهدیگیمه گؤره بو به اصطلاح نکوداشتی دا اؤز یاشاییشیملا اویغون گؤرمهدیم و بیرده ایش قاباغا گئتدیکجه بیر عدّهنین سیاسی آماجلار دالیندا اولماغینی باشا دوشدوم و اونون اوچون بو تؤرهنده اشتراک ائتمهدیگیمی خالقیمیزین و اؤزومون صلاحینا گؤرمه‌دیم^{^[13]}». «قاراداغ» درگیسیله دانیشیقلا سؤیلهین بوسؤزلرین آردیجا، بو سورغایا: شعر سیاستله نه ایلگیسی وار؟ بئله جواب وئریر: «منیم عقیدهمه تمام هُنرلر و اؤزهللیکله شعر، خالقینان واسیطهسیز ایلگی قوردوغونا گؤره هر حالدا سیاستیله ایلگیسی وار. یازیلی تاریخلری اوخویاندا گؤروروک کی نه چوخ شاعرلر، حاکمیت طرفیندن دوستاقلانیر، اؤلدورولور و نه چوخ شاعرکی حاکملری یاخجی تعریفلهدیگینه گؤره اونلارین طرفیندن عزیزلهنیر. دئمهلییم همیشه سیاستچیلر و قدرت صاحبلری چالیشیبلار شئعردن اؤز نفعلرینه فایدالانسینلار و بوگونو دنیامیزدا سیاسی بیلگیلرده تبلیغاتین اؤنملی یئری اولدوغونا گؤره بو ایکی موضوع داها آرتیق بیر- بیرینه باغلی دیر.»^{^[14]}

قوجومان شاعیریمیز، ایندی 30 ایلدن آرتیقدیرکی یاسلی ساوالان شئعریله دیللره دوشوب، جوان – قوجا، کندلی – شهرلی، عباس بارزی بیر ملی شاعرکیمی تانییر. یاسلی ساوالان، سانکی خالقیمیزین و ائلیمیزین بوتون تاریخینی، وارلیغینی، دردینی- کدرینی بیر یئرده توپلاییب سؤیلهییر. شاعرین بورادا هر زادین الیندن آلمیشلار، آنجاق، او سوسماییب، وارلیغینی گؤسترمهلیدیر. بلکه ساوالان داغی اونون تاریخینی یادداشیندا ساخلامیش و بوگون شاعریمیز بوتون تاریخین آغیرلیغینی اونونلا پایلاشماق ایستهییر. آذربایجان نین میللی- تاریخی دوروملارین بوگونکو اولایلارین و توپلومسال پسیکولوگیسی ایله اویقونسوزلوغو، توپلومسال شاعرلری حماسهلی و ائپیک روایتلره ساری ایتهلیر و اوسطورهلر یاراتماق تراژیک روایتلری شعرده چولقاییب اؤز سارسیلماز روحونو تسکین وئریر. بوشیوه بلکه ده توپلومسال رومانتیزم آدلانا بیلیر. آذربایجان چاغداش شعری بئله بیر دورومدادیر. شاعر داغلارلا، طبیعتین بؤیوک آبیدهلریله، حتا یازیجی آبیدهلریله سؤزو- صؤحبتی بئله بیر دورومدان یارانیر. اوروپانین رومانتیزیمی توپلومسال اولایلاردان فارغ اولاراق ایچهری دنیا ایله یارانیرسا، آذربایجان شعرینده بو رومانتیزم، توپلومسال اولای‌لارلا قورولور و بئله لیکله فلسفی- اجتماعی دنیا گؤروشو یارانیر. بیز بو حرکتی یاسلی ساوالان شعرینده بوتونلویو ایله- کیچیک بیر شعرده گؤروروک. شاعر بوشعرینی 11 بندده و هر بند 5 مصرع اولاراق یارادیبدیر. ایلک اؤنجه، بورادا- شنلیک و کدر، آلچاق- اوجالیقلا گؤزهللیکلرینی اورتایا قویور و بیر بوتوو تراژدی شعره حاکم دیر:

هر زمان باخیرام باشینا قار وار گؤرورم،

اوغلو اؤلموش آنا تک گؤزلرین آغلار گؤرورم.

ایکینجی بندده، یاواش- یاواش گئجهجهیه دؤنور و بئله سؤیلور:

سالارام یادیما بیر لحظه او کئچمشلریوی،

ایزلرم بیر- بیر او حیرت یارادان ایشلریوی،

6 جی بندده، ساوالان- وطن سیمگهسی تک غرورلا اورتایا گلیر و بیر پارالاق گونش کیمی، قارا بولوتلار آراسیندان چیخیر:

ساکت اول، آغلاما، قوی بیرجه چکیلسین بو دومان

گون چیخیب ظولمتی بیر یوللوغا قووسون بورادان.

8 و9 جی بندلرده بو گونشین غرورلو اورتادا دایانماسینا شاهد اولوروق:

بابکین گئتدیسه بوش قالمادی آمما قوجاغین

دولودور مین ائله اوغلانلاریلا هر بو جاغین

نه قدر یئل اسه – توفان قوپا، سؤنمز اوجاغین،

و نهایت 11 جی بندده پارلایان گونش، ساوالانین زیروهسینده دایانیب و شاعر اینانیرکی بوگونش ابدی یاناجاقدیر:

بابالاردان بیزه قالمیش بو مثل هامّی بیلر

سوگلن آرخا دئییب یئنه بیر گون سوگلر!^{^[15]}

«یاسلی ساوالان» شعرینی شاعر، 1355 جی ایلده تبریزده قورولان شعر آخشامی شاعرلر مجلسی و آذربایجان موسقی کونسئرتلریندن بیر اتمسفر ائتکیسی آلتیندا سؤیلهمیش و بلکه ده شاعرین شاه اثری دیر:

یاسلی ساوالان

هر زامانکی باخیرام باشینا قاروار گؤرورم

اوغلو اؤلموش آنا تک گؤزلرین آغلار گؤرورم

هر طرفدن چکیلیب سینه وه داغلار گؤرورم

آی آلان اوستونو غم چیسگینی، هر یانی دومان