ایراندا تورک ادبیاتی تاریخی

   ایراندا یاشایان تورک دیللی خلقلر خراساندان، آذربایجانا قدر، اصفهاندان فارس و خوزستانا قدر یاییلمیشلار و تاریخ بویو اؤز وارلیقلاری­نین دامغاسینی وورموشلار.

   ایران تورک ادبیاتی چوخ زنگین و دریندیر. تورکلر ایران تاریخینده بوتون انقلابی حرکتلرده بیرنجی صفده دایانمیش، اجنبیلر قارشیندا قاشقاییلار، تورکمنلر و آذربایجانلیلار دایانمیشلاردیر. عینی حالدا اؤز دیللرینی سئومیش و اؤز آنادیللرینده زنگین ادبیات یاراتمیشلار. ایران تورک ادبیاتی­نین تاریخی فارس ادبیاتی ایله چیگین چیگینه اولموش و بیر چوخلو آذربایجان شاعرلری فارس دیلی یانیندا آنا دیللینده ده شعرلر و اثرلر یازمیشلار. ایراندا ایلک کتابلاردا تورکجه یازیلاراق مقدمه الادب، تحفه حسام لغت ساحه­سینده آد آپارمالی و دنیا سویه­سینده شهرت تاپمیش اثرلردیرلر. آنجاق تاسفلر اولسون کی ایرمینجی یوزایلده دنیادا دیللر اؤنم قازاندیغی بیر زماندا پهلوی رژیمی­نین ایراندا قونداریلماسی، ایرانا آغیر باشا گلدی و ادبیات – کولتور حقینده بؤیوک ضایعه­لر یاراندی. او جمله­دن تورک دیلی­نین یاساق اولدوغو، تورک ادبیاتی­نین قیراغا قویولدوغو، ملتیمیزی غفلتده ساخلادی و یوزلرجه، مینلرجه تورک یازان عالملر، یازارلار و شاعرلر تانینمامیش قالدیلار و بئله بیلیندی کی تورک ادبیاتی ایران یوخ حددینده دیر! بیر حالدا کی تورک ادبیاتی ایراندا مینلرجه کتابلاری و اثرلری نین صاحبی دیلر. آنجاق بوگون باشا دوشدویوموز ایللرده، یوزلرجه کتاب ایشیق اوزو گؤروب و گله­جکلرده مینلرجه دنیا ده­یرلی اثرلر اوزه چیخاجاقدیر.

   آذربایجان ادبیاتی دئییلنده، خراسان تورکلر، قاشقایی تورک لری نین ادبیاتی نظرده توتولور؛ آنجاق ایران تورکلری نین دیلی بیر اولدوقدا، معیار دیللری و ادبیتلاری دا بیر اولور. تورکمنلر ده اؤز مسقل ادبیاتلارینی قورویوب ساخلامیشلار.

   تورک دیلی ادبیات ایراندا نظامی کیمی نهنگ شاعرلرین الیله یارانمیش، سونرا یوزلرجه باشقا شاعرلرله دوام تاپمیشدیر، بیر زمانلار یکسلمیش و اوج توتموشدور، مثلا 7جی یوزایلده ایراندا تورک ادبیاتی­نین چیچکلنمه چاغی دیر و خواجه احمد فقیه، خواجه علی خوارزمی، دهانی، خواجه مسعود، یوسف مداح، مولوی، مولانا عتیقی، و باشقالاری باش قالدیریب و تورک ادبیاتیندا ده یرلی اثرلر بخش ائتمیشلر .

 8جی یوزایلده ده عمادالدین نسیمی کیمی نهنگ شاعرلر باش قالدیریب و یئنی تورک ادبیاتینا جان وئریرلر. بو زمان دا تورک ادبیاتی نین گوللنمه و دیرچه لیش دورانی دیر کی یوزلرجه شاعر بو دیلده یازماغی اله آلمیشلار. قاسم انوار،

   شاه خطائی نین ایران امپراتورلوغونو بارتماقلا، تورک ادبیاتینا دا داها بیر جان وئردی و ادبی نهضتی باش اوجالتدی. بو زمان یوزلرذجه تورک دیللی شاعرلر تورک دیوانلاری قوشماقلار تورک دیلینه اؤنم بسله دیلر. بو زمان ادبیات مکتوب ایله برابر شفاهی ساحه­ده ده جانلاندی و آشیقلار مبدانا گلدیلر. بو زمانین شاعرلریندن مولانا فضولی، کشوری تبریزی،    سایماق اولار

   رئالیزم آذربایجان شرق اؤلکه­لری آراسیندا هامیسیندان تئز باش قووزادی و واقف کیمی نهنگ شاعر اورتایا گلدی. واقف بیر چوخ شاعرلرین ده الینی توتدو و یوزلرجه شاعر میدان آرادیلار.