قیزیل قلم آذر Qizil Qelem

عرش نامه فضل الله نعیمی تبریزیاؤزت:حروفیه 8جی یوزایلده صوفیانه بیر طریقت اولاراق، ایرانین بوتون بؤلگه لرینده - خراساندان باشلاییب بوتون آذربایجان، آنادولو و اورتا دورغودا یاییلیر. حروفیه ادبیاتیندا ایکی دیلده: تورکجه و فارسیجا اثرلر یازیلیر. حروفیه هله ایراندا لازیمی قدر آراشدیریلمامیش و تانینمامیش قالمیشدیر. هله حروفیه شاعیرلری و یازیچیلاری تانینماییب، اثرلری یئرده قالیب، و هله حروفیه دوشونجه­سی، دونیا گؤروشو، فلسفی باخیشی اوزه­رینده کئچه­ری حالدا تانیشلیغیمیز اولموشدور. وطنیمیزین مختلف کتابخانالاریندا حروفیه ادبیاتی حاققیندا آز – چوخ الیازمالار توز آلتیندا قالب و بو کتابلار اونودولموش دورومدادیرلار. ایراندا نئچه – نئچه کتابلاردا حروفیه آیاقلانماسی، تاریخی اولایلاری و حتا دوشونجه­‌سی حاققیندا یازیلمیشدیر؛ آما تاسوفله بونلار تکجه ایکی شخصیتین – فضل الله نعیمی و عمادالدین نسیمی­‌نین تکجه شعرلر دیوانی اساسیندا یازیلمیش و بونا گؤره ده چوخ سطحی، معلوماتسیز و ناقص سؤزلرله یازیلمیشدیر. آنجاق حروفیه ادبیاتی­نین ماتریاللاری الده اولورسا، دوشونجه­‌لری داها یاخشی تانینار، آراشدیریجیلار اونلارا الی-دولو یاناشا بیلرلر. بو مقاله فضل­‌الله نعیمی­نین عرش­نامه کتابینی تانیتدیریر، سونرا همان زماندا عرش نامه بیر تورک شاعیری اولان عامل­اوغلو، تورکجه­‌یه چئویریر و چوخ آلقیشلانیر. دئمک اولار کی عامل­اوغلو حروفیه ادبیاتی­نی آنادولویا آپاران شاعیرلرین باشیندا دایانیر. الینیزده کی مقاله، بو ایکی اثرین تانیتیمی­نی اله گؤتوره رک، الیازما نسخه­لری اساسیندا آراشدیرماغی اؤزونه هدف گؤتورموشدور.آچار سؤزلر: عرش نامه، فضل­‌الله نعیمی، عامل اوغلو، حروفیه، دونیا گؤروشو.فضل­‌الله نعیمی تبریزی­نین یاشاییشیتاریخی, ...ادامه مطلب

آذربایجان ادبیاتی‌نین تاریخی درین‌لیگی محمدرضا کریمی[1] خلاصه: آذربایجاندا کلاسیک تورک ادبیاتی‌نین عمادالدین نسیمی‌دن باشلادیغی همیشه تصویر ائدیلیر. بو سطیرلرین یازاری­نین فیکریجه، بو ایفاده سون درجه یانلیش‌دیر، چونکی نسیمی‌دن عصرلر اول آذربایجاندا اونلارجا، یوزلرله شاعر و یوزلرله قیمتلی تورک اثری یازیلمیش، اؤتن عصرین سیاسی سبب‌لری اوزوندن بیله‌رک‌دن و بیلمه‌دن اونودولموشدور. بو گون دونیادا ویرتوال مکانین گئنیشلنمه‌سی و بوتون دونیانین اونسیتی ایله بیر چوخ گیزلی حقیقت‌لر اوزه چیخیر و آذربایجانین زنگین ادبیاتی بو بؤیوک تاریخی نایلیتدن چوخلو بهره ­له ­نیب. بو گون مین ­ایل‌لیک‌لرین تاریخینی داشییان یوزلرله اثر اونودولما کولوندان چیخیب دونیانین گؤزو اؤنونده سئچیلیر و اونو پیسله‌ینلرین اینکار احتیمالینی الیندن آلیر. بو یازیدا بیز آذربایجان ادبیاتینا هیجری 8-جی عصرده عمادالدین نسیمی دؤوروندن باشلایاجاغیق و عادی تجروبه‌نین و کلاسیک شیوه نین عکسینه اولا‌راق، چاغداش دؤوره دوغرو ایره‌لیله­ مک عوضینه، تاریخه و تاریخین درین‌لیگینه واراجاغیق بلکه آذربایجاندا تورک شاعر، یازیچی و تورک دیلینده یازیلمیش اثرلری اوزه چیخاراق. بو مقاله­ کیتاب‌خانا مئتودونو نظردن کئچیریر و مسئله ­نی اوریژینال سندلرله آراشدیریر. اونو دا علاوه ائتمک لازیم‌دیر کی، مؤوضو چوخ گئنیشدیر و بورادا یالنیز یارادیجی شاعیرلر و یازیچیلارین آدلاری و بعضی اثرلری قئید ائتمکله کیفایتله­ نیریک.آچار سؤزلر: آذربایجان – تورک ادبیاتی، عمادالدین نسیمی، گنجه لی نظامی، شان قیزی داستانی، کتاب دده قورقود.گیریش: شوبهه‌سیز کی، ادبیات سؤز صنعتی‌دیر و دیلین گلیشمه‌سینه، فرقلی­لشمه‌سینه و گوجلنمه‌سینه تأثیری معاصر دؤورون ان مهم مقاملاریندان‌, ...ادامه مطلب

روش شناسی تحقيقپيش­انگاري یا قضاوت ناروا بدون هیچ مبنای علمی Presupposition و جزميّت Radicalism آفتِ نگاه علمي و زبانشناختي است (درآمدي بر معني شناسي، ص10). به این دو آفت عنصر دیگر، تقلیل گرایی Reductionism را می توان افزود. نگرشهای به اصطلاح علمی و در اصل ضدّ حقیقت و ضدّ علمِ نژادپرستانۀ پارس محور حاکم بر ایران در سدۀ اخیر اساساً مبتلا به هر سه معضل روش شناختی یاد شده است و با تمام قوا کوشیده است که با دیدی جزمی، پیش انگارانه و تقلیل گرایانه همۀ داشته های عظیم تاریخی، فرهنگی و تمدّنی تورکان و سایر مللِ غیر عرب ایران، آسیای غربی و خاورمیانه، آسیای میانه (عجم) را با سوء استفاده از واژۀ تورکی و مصادره شدۀ «ایران» به نفع عنصر جعلیِ تاجیک دری زبان (عنصر جعلی فارس زبان ایران) تقلیل، مصادره و تبلیغ کند. و از آن جا که ويتگنشتاين مي گويد: «معني كلمه را جست و جو نكنيد بلكه به دنبال كاربرد آن باشيد» (همان، ص60). در این مقاله بر آن بودیم که نحوۀ کاربرد و شگردهای کاربرد کلمۀ ایران توسّط هژمونی نژادپرست حاکم پانفارس را بر ملت تورک آزربایجان و ملل دیگر ایران با سوء استفاده های هوشمندانه­اش نشان دهیم.ساخت شكني ساده ترين تعريف ساخت شكني (Deconstruction) اين است كه ساخت شكني نقدِ تقابلهاي دوگانۀ سلسله مراتبي است كه ساختار تفكّر غربي را تشكيل داده اند: دورن/ بيرون، روان/ تن، حقيقي / استعاري، گفتار / نوشتار، حضور / غياب، طبيعت / فرهنگ، صورت/ معنا. ساخت شكنيِ يك تقابل، يعني نشان دادن اين كه اين تقابل طبيعي و اجتناب ناپذير نيست بلكه سازه اي است ساختة گفتمانهاي متّكي بر آن تقابل، و نشان دادن اين كه اين تقابل در يك اثر ساخت شكنانه كه مي خواهد آن را پياده كند و از نو بنگارد، باز يك سازه است؛ يعني ا, ...ادامه مطلب

نظريّة پسااستعمارگرايياستعمارگری و نژادپرستی دردها و زخمهای عمیق و طویل المدّتی را در طول زندگی بر روح و روان فرد سرکوب شده و استعمارشده باقی می گذارد. استعمارگران از طریق روشهای نوشتاری و آموزشی و نیز از طریق تولید، ارزش گذاری و اشاعۀ دانش مطلوب، افراد تحت استعمار را متقاعد می سازند که خود و فرهنگ خود، زبان خود، تاریخ خود، نیاکان خود و در مجموع هویّت خود را زشت و منفی ببینند. استعمارگران به استعمارشدگان می آموزند که وضع بردگی، بندگی و حقارت را در وجود خود درونی، کانونی و نهادینه سازند. استعمارگران در حقیقت تصوّر استعمارشده ها از بدنشان، قابلیّتهای ذهنی شان و شیوۀ تفکّرشان را به بردگی می کشانند (ایران و چالش تنوّع، ص59). آنچه را که ما فعّالان ملّی حرکت ملّی آزربایجان جنوبی از «جریان و پروسۀ مانقورت سازی یا مانقورتیسم» توسّط نژادپرستی فارس حاکم بر ایران در صد سال اخیر اراده میکنیم واجد همۀ خصوصیّاتی است که استعمار و نژادپرستی استعماری با استعمارشدگان خود می کند. صد سال است که نژادپرستی فارس حاکم بر ایران یا همان نژادپرستی ایرانی از تمام امکانات حکومتی و دولتی خود، از رسانه ها (رادیو، تلویزیون، سینما، مطبوعات، روزنامه ها، مجلّات و امکانات مجازی و سایتهای اینترنتی و ...) و نیز از آموزش و پرورش، معلّمان و کتابهای درسی (به ویژه کتابهای درسی مربوط به ادبیّات فارسی، تاریخ ایران، و علوم اجتماعی) در تمام سطوح کودکستان، دبستان، مدارس راهنمایی تحصیلی، دبیرستان و دانشگاه به طور خلاصه از تمام مولّفه های کلامی (نوشتاری و گفتاری) و غیرکلامی (تصویر و موسیقی)، یعنی فیلمها، عکسها، کتابها، روزنامه ها، مجلّات، تبلیغات، آگهی های بازرگانی، تابلوهای ریز و درشت مغازه ها، فروشگاهها، بانکها و مراکز , ...ادامه مطلب

بهزاد بهزادي هانسي بير عالم، يازيچي، بيلگين خدمت هدفيله، عشق اساسيندا، بير پاي اوممادان عمرونو ياراديجيليغا صرف ائتميش، هميشه ­ليك خلقين اوره ­يينده ياشاميش و اؤلمز اولموشدور. ائلينه، ديلينه، يوردونا خدمت ائتمك آرزيسيندا اولان انسان، اونون وارليغيندا بوشلوغو آختاريب دولدورماق هوسينده اولار؛ اؤز باشي­نين اوجاليغيني خلقي­نين باشي اوجاليغيندا آختارار. ائل اوجالديقجا، او دا اوجالار؛ ائل وار اولدوقجا، او دا وار اولار! بهزاد بهزادي 1306جي ايلده آستارادا بير ضيالي عائله­ده دنيايا گؤز آچميش و آتاسي­نين ياشاييشيندا خالقا خدمت ائتمه يوللاريلا تانيش اولموشلار. اونون آتاسي، ميرزا پاشا، ايللر بويو آستارادا مختلف وظيفه ­لر: آستارا بلدّيه رئيسي، بخشدار، آستارا گمرك تحويلچي وظيفه ­لري داشيميش وطن، خالق و معارف يولوندا چاليشميشدير. بهزادي آتاسيندان چوخ زادلار اؤيره­نه بيلميش و اؤير­نميشدير. [1]بهزادي جنابلاريني بوگون خالقيميز ايچينده سئوديره­ن، اونون اوچ دؤوره ده يازيلان سؤزلوك (بير جلدليك، ايكي جلدليك و اوچ جلدليك آذربايجانجا سؤزلوكلر) و نئچه اثرين ترجمه ­سي (ياخشي آدام، كندچي قيزي و ...) هابئله اونون علمي نظريه ­لري آذربايجان ديلي­ نين ساده يازيلماسي اوغروندادير. اؤز­لليك­له عاليمين اوچ جلدده «آذربايجان ديلي­نين ايضاحلي لوغتي»­نين كؤچورمه ­سي اوزون ايللرين گرگين علمي امه­ گينين نتيجه­ سي و بير عمر عشق، غيرت، همت و چاليشمالارين ثمره‌سي­دير. بو عاشق انسان ائليميزين ايره ­ليله ­مه يولوندا، گئجه ـ گوندوزونو بير- بيرينه دويونلويوب، اوره‌يي‌نين ياغيني اريديب، گؤز ايشيغيني بويولدا قويوب و نهايت اؤلمز اثريني ياراتميشديركي، زنگين ديليميزين سؤز قايناغي و هر يازيچي، شاعر و آذربايجان ديلين, ...ادامه مطلب

شیرین دیللی، شبچره ادبیاتیمیزین بؤیوک شاعیری: میرزاحسین کریمی مراغه ای دونیاسینی دَییشدی.صفالی، شیرین دیللی شعر اوستاسی میرزاحسین کریمی نین اؤلومو آذربایجانین بو آجی گونلرینده، بؤیوک بیر یارا اولدو یارالار اوستونده. خوی زلزله سی، تورکیه ده باش وئرن آغیر زلزله، دونیانی ماتمده قویان بیر گونلرده، شیرین دیللی شاعیریمیزین دونیادان کؤچمه سی بیزلری داها کدرلندیردی. کریمی پاک، تمیز دوشونجه لی، خوش سیمالی، کؤنلو آلچاق - آما اوره یی بؤیوک بیر انسان ایدی. گؤزل سؤزلریله بوتون آرذبایجانلی لارین اوره یینده یئر آچمیشدی. اجتماعی، اخلاقی و طنز ایله سؤیله دیگی شعرلر هامی نین - عالیملردن عامی لره قدر، کیچیک اوشاقلاردان بؤیوک قوجالارا قدر، هامی و ماهی نین اوره یینده یئر آچمیشدیر. بو دَیرلی شاعیریمیزین اؤلومونو هامی ادب سئورلره باش ساغلیغی وئریب، یادی و آدی نین همیشه لیک قالماسی و شعرلریندن اوخویوب لذت دویاراق "الله رحمت ائله سین!" دئمه یی اونودمایاق. بخوانید, ...ادامه مطلب

پروفسور محمدتقي زهتابيم. کریمیپروفسور محمد تقي زهتابي آذربايجان چاغداش ادبياتي­نين سؤنمز اولدوزو، پارلايان سيماسي­دير. ائليميزين باشيني دنيا خالقلاري آراسيندا اوجالدان، تاريخيميزين قارانليق بوجاقلارينا ايشيق ساچان، چاغداش شعريميزين زيروه ­سينده دايانان بؤيوك شاعر، تاريخچي و ائل اوغلودور. خالقيميز بئله بير اوستاد، غيرتلي و عالم اوغلونا دونيا بويو و تاريخ بويو گووه ­نه­ جكدير.محمدتقي ۱۳۰۲ اينجي گونش ايلي آذر آيي­نين ۲ سينده شبسترده دنيايا گلدي[۱]. عائله‌سي كيريشچي­ليك ايشينده چاليشان، الي آغزينا چاتان صنعتكار بير عائله ايدي. آتا و آناسي مذهبي ايناملارا محكم ياپيشان و علمه ماراق گؤسته­ رن انسانلار ايديلر. بالاجا محمدتقي ۶ ياشينا چاتاركن، باجيسي صديقه ايله قران مكتبينه گئديبن قرآني اؤيره­ نير. ۱۳۱۰جو ايلده شبسترده تازا اوصولونان قورولان مدرسه­ني قورتارديقدا، مادي امكاناتين اولماديغي اوچون كيريشچيليكده، هابئله باغ واكين ايشلرينده چاليشير. همين ايللرده عمي­سي­نين كتابخاناسيندا بوللو ـ بوللو توركجه كتابلارلا تانيش اولوب، آنا ديلينه ماراق گؤسته­ رير. پرفسور اؤز ترجمه­ي حاليني يازاندا، بو حادثه­ يه اشاره ائديركي ۱۳۱۷جي ايلده آتاسي­نين دوستلاري و تجارب ايشداشلاري تبريزدن شبستره گلديلر، اونون درس اوخوماغا علاقه­سي چوخلو سبب اولدو آتاسي دوستلاري تبريزه قاييداندا، اودا اونلارلا تبريزه گئتدي. البته گئتمه ­دي بلكه قاچدي؛ چونكي آتاسي­نين خبري اولمادان عم­اوغلوسو غلامرضا ايله قاچميشدي. قارداشي يوسوف دا تبريزده اورتا مكتبده اوخويوردو. محمدتقي، فيوضات مدرسه ­سينده ۹جو كلاسي بيتيرير. ۱۳۲۰جي ايلده رضاشاه ايراندان قاچيب، اوغلو محمدرضا، شاهليقا كئچير.متفق اوردولاري دا ايرانا سوخولورلار. سياسي دور, ...ادامه مطلب

«چاغداش ادبياتيميز» كتابيندان سئچيلن آغیر بیر حصّه، بؤيوك شاعريميز، مقاومت شعريميزين سارسليماز تمثيلچي­سي حبيب ساهره باغلانميشدير. شُبهه‌سيز حبيب ساهر بيزيم چاغداش شعريميزه ان ائتكي‌لي ايز قويان؛ چاغداش شعري، كلاسيك و باغلي فكرلي شعردن آييران شاعردير. آنجاق نه يازيق‌كي خالقيميزین طالعي‌كيمي، اونون شرفلي آدي هميشه دالدادا قاليب و اؤز ده­يري بيله­سينه وئريلمه­ييبدير. عؤمور بويو ادبياتيميزا اوره‌يي يانان، اوندا يئني جيغيرلار چكمه­يه جان آتان، خالقينا بير ده­يرلي اثر تقديم ائتمه­يه چاليشان، خلقيميزده يئني روح يارادان، ايگيرمينجي يوزايلين رئاليست شاعري حبيب ساهر اوچون هله ده ده­يري قدر مقاله يازيلماييب، اثرلري آراشديريلماييب و نهايتده تانينماييبدير. بيزيم آناديليميزده مكتب- مدرسه اولماديغي اوچون، شاعرلريميز و اونلارين درين فكر دونيالاري دا تانينماميش و بوبشريتين دوشونجه خزانه­لري بشريتدن آلینميشدير. بوگون گؤرکملي و پارلاق شخصيت‌­لريميزي گنج نسيل­لره تانيتديرماق، اونلارين اؤلمز اثرلريني يئني نسيل‌لره چاتديرماق ان بؤيوك وظيفه­ميزدير. چاغداش شعريميزده حبيب ساهر هاردا دايانميش؟مشروطيت انقلابيندان باشلاميش چاغداش اديباتيميز چوخ ده­يرلي، زنگين و گئنيش موضوعلاري احتوا ائده‌رك مختلف فكرلر، استعدادلارو دوشونجه­لرين اورتايا گلمه­سيله برابردير. بوادبيات ملانصرالدين يازيچيلاريندان باشلاياراق شعري خوليا دنياسيندان آشاغي چكيب خالق ايچينه گتيرميشدير و سياسي- اجتماعي حركت­لره قاباقجيل رولونو اويناميش، مختلف ساحه­لرده فعالجاسينا اشتراك ائتميش، بوتون ائنيش- يوققوشويلا، گاهدان يوخاري قالخيب، گاهدان سس­سيز ياتيب و نهايتده اؤز ملي- تاريخي وظيفه­سيني اؤده­ميشدير. اونون‌دا تاريخي، خالقي­ميزين تاريخي و آ, ...ادامه مطلب

یدالله مفتون اميني آذربايجان­نين دَيرلي و گؤركملي سيمالاريندان ديركي ايلك اؤنجه فارس شعرينده آد قازانيب، آنجاق آناديلينده ده گؤزه‌ل و قالارقي اثرلر ياراديبدير. ياراتديغي شعرلر اساسيندا، بوگون حقلي اولاراق آذربايجان ادبياتي­نين گؤركملي سيمالاريندان ساييلير. مفتون، بير مبارز و ساغلام انسان­دير. او، فارس شعري­نين زيروه ­سينده دايانيب و فارس شعري­نين بؤيوك شاعرلريله قوشا ياشايير. مفتونون شعر موضوعلاري چوخ درين و اساسلي سئچيله­رك، يازديغي اثرلرده دوشونجه و شاعرانه دويغو ياتيبدير، حتّا تورك ديلينده اؤزو اوچون بير شيوه ياراديبدير و يئني موضوعلاري بيزيم شعريميزه آرتيريبدير. آنجاق خالق ايچينده شعرلري تانينماييب و قارشيلانماييبدير، بونون اصل دليلي بودور كي بيزيم شعريميز، ديليميزين روحوندان آسيلي اولاراق اؤزونه مخصوص سازي و سؤزو واردير و اؤز­لليك­لري ديليميزدن اورتايا چيخير و بيرده خالقيميزين قديمدن بوگونه قدر كئچميشي و بوگونكو دورومونا باغلي­دير. هر حالدا مفتونون شعر دنياسي، درين، گئنيش و شاعرانه ­دير و شاعر هئچ زامان اؤز آنا ديليني ايتيرمه­ ميش، بلكه ده­يرلي اثرلرده ياراتميشدير. مفتوندان چوخلو شعر دفتري الده ­دير، بونلاردان تكجه «عاشيقلي كروان»[1] آذربايجان ديلينده يازيلاراق، اؤز اثرلرينده ده ـ درياچه[2]، كولاك[3]، انارستان[4] و ... توركو شعرلر سپه ­له ­ميشدير. فارسي شعرلري توركجه شعرلرينه گؤره چوخ اولورسادا، اونلاردا توركجه شعرلرين اولدوغو ماراقلي­دير. مفتونون شعرلرينده اولان مضمون، دولغون و د­يرلي­دير: حق، چاي كيمي دريايه آخيب يول تاپاجاقديرداش آتـمـاقـيلار كـيمسه اونو چـؤنـدوره بـيلمز.دنــيـادا قـارانـلـيـقـلا اگــر جــمــع اولا باهـم بـيـر ذره­جه شـمـعين ايشيغين سؤندوره بـيـلم, ...ادامه مطلب

اوستاد رحیم رئیس‌نیانین پنجشنبه گونو ۱۴۰۱/۵/۲۰ بنیاد پژوهشی شهریاردا قورولان آغیرلاما تؤره‌نین‌دن قیسا گزارش.تؤره‌ن بخارا درگیسی‌نین رئداکتورو «علی بی دهباشی‌نین» آپاریجیلیغی و اوستاد رئیس‌نیانین سئونلری‌نین حضوریله باشلاندی.آپاریجی دوکتور رئیس‌نیانین چالیشمالاریندان و اخلاقی خصوصیتلریندن دانیشاندان سونرا دوکتور «مهری باقری» شهریارپژوهی بنیادی‌نین رئیسی‌نی توره‌نی رسمی اولاراق آچماغا دعوت ائله‌دیلر.خانیم باقری اوستاد رئیس‌نیانین تانیتیمی اوزره دانیشدیلار.ایکینجی دانیشان آقای دوکتور «باقر صدری‌نیا» اوستاد رئیس‌نیانین ۴۰_جی اون ایلیندن یازماغا باشلاماق‌لاریندان و همن اون‌ایللیکده تبریزده یارانان آیدین دوشونجه‌لیلر قوروپونون (صمد بهرنگ، بهروز دهقانی‌نین) اؤیه‌سی اولدوقلارینی و بو گونه کیمی چتین و آغیر گونلر کئچیرمه‌لرینه راغما یوللارینا داوام وئرمه‌لریندن واینامینا وفالی قالماقلاریندان دانیشدیلار.اوچونجو دانیشمان ایسه تانیمیش صنعتکار «کیومرث کیاست» جنابلاری اولدولار. جناب کیاست آقای رئیس‌نیانین جیدی چالیشمالاریندان و آراشدیرمالاریندان دانیشیب، دئدیلر: “تاریخ هنر” درسین اوستاد رئیس‌نیانین ائتگیسینده تدریس ائتمه‌یه باشلاییبلار و ایللر بویو بو قونودا اوخویوب، آراشدیرمالارا ال وئریبلار.سیراداکی دانیشان جناب «خسرو سرتیپی» اولدولار. آقای سرتیپی جناب رئیس‌نیانین قیمتلی کیتابخانالارینی نئجه ییقدیقلاریندان، داغچی‌لیغیندان، قاراداغ مئشه‌لرینده گئجه‌لرین سئیرینه چیخدیغیندان و ان اؤنملیسی اوستادین حایات یولداشی‌نین رولوندان اوستادین حیاتیندا دانیشدیلار.سونرا نوبت «علی‌محمدی» جنابلارینا چاتدی. جناب علی‌محمدی اوستاد رئیس‌نیا ایله بیرلیکده تألیف ائتدیکلری “سؤزلرین واحد یازیلیشی” کیتابی‌نین, ...ادامه مطلب

تاریخ آذربایجان و ادبیات تورکی آذربایجان به همراه حضور ترکان در این سرزمین به علل مختلف هنوز هم چون رازی سر به مُهر باقی مانده است و روند رو به رشد علم، به سوی رمزگشائی این تاریخ در جریان است؛ و همّتی می­خواهد تا تاریخ سرزمین خود را خودمان بنویسیم. در این میان امپراتوری خزران به عنوان بخشی از تاریخ آذربایجان پیش روی ماست. در عین حال، ادبیات کهن آذربایجان از دل تاریخ برآمده و در زمان مدنیت ها و حکومت های ترک پا گرفته است., ...ادامه مطلب

 دانیشیق متنیم. کریمی19/02/1401سئویملی دوسلار! بوگون معیار و یا استاندارد دیلیمیزدن دانیشماق ایستردیم. بونا اینانیریق کی تورک دیلی ایراندا آرادان گئدن دئییلدیر، آنجاق بیر سیرا آخساقلیقلار اونو تهدید ائدیر و بو تهدید ده اساسلی و دانیلمازدیر. بونا چاره قیلماق گره کیر. بوگون دیلیمیزین آخساقلیقلاریندان نئچه سینی سایماق ایستردیم و اونون اؤنونو آلماق اوچون اؤز فیکیرلریمی اورتایا قویاجاغام و سیز عزیزلردن بو ساحه ده فیکیرلرینیزی ائشیتمک ایسته ییرم:1 ) ایلک اؤنجه دیلیمیز کئچن یوزایلین غلط سیاستلریندن آسیلی اولاراق فاذری (فارسی – تورکی) اولماغا گئدیر. البته فاصله­سیز ده عرض ائدیم: دیلیمیزین ماراقلیلاری چوخالماقدادیر. دیلیمیز کمیت یؤنوندن ضعیفله سه ده، کیفیت باخیمیندان طرفدارالاری چوخالمادادیر. همین عامل دیلیمیزین آرادان گئتمه سی نین قارشینی آلیر. هر حالدا رسمی اداره لرده، رادیو – تلویزیوندا و تورکجه مئدیامیزین اولمادیغیندان فاذری آدلی بیر دیل، داها آرتیق خالق ایچینده یئر آلیر. فارسیجا سؤزجوکلر، اؤزللیکله فارسیجانین دئییم طرزی و گرامری بیزیم دیلیمیزده ایشله نیلیر. رادیو – تلویزیون و اداره لر بو دورومون گوجلنمه سینده داها آرتیق رول ایفا ائدیر. تورک ترکیب لری یئرینه فارسیجا عنوانلار گونو – گوندن دیللره دوشور. داها بوگون هامی اداره لرین عنوانینی و پروژه لری ده فارسیجا ایشله دیلر، مقلا دئییلیر : "سازمان بهزیستی استان تهران". و بئله – بئله ترکیب لر دیلیمیزین قایدالارینی پوزور. بورادا بو آخساقلیغین قارشینی، دیلیمیزین رسمیت تاپماسییلا آلماق اولور. بو ساحه ده چوخلو سؤزلر واردیر.   بو قارما – قاریشیق دیل – فاذری، بؤیوک شهرلرین حاشیه سینه گلن مهاجر قووه لر داها آرتیق ایشه آپاریر. د, ...ادامه مطلب

 متن سخنرانی29/10/1400   هنوز تاكنون نخستين آفرينشگران ادبيات مدّون آذربايجان به طور قانع‌كننده‌اي شناخته نشده‌اند و هنوز هم شیخ عزالدین حسن اوغلو به عنوان نخستین شاعر ترکی گوی آذربایجان شناخته می شود. اگرچه حسن اوغلو زاده ی خراسان است، اما یافته های علمی – ادبی مبین این امر است که وی در تبریز پرورش یافته و در تبریز به شهرت رسیده است. تاريخ ادبيات پر پيچ و خم آذربايجان صدها گره و صدها باب ناگشوده دارد. وجود كتاب ارزشمندي چون دده قورقود اين باور را عميقاً به وجود مي‌آورد كه اثري چنين بزرگ كه ريشه در اعصار بسيار دور دارد و در پيوند با اساطير و چهره‌هاي تاريخي مي‌باشد فقط مي‌تواند بر پايه‌ي بناي مستحكم و ريشه‌داري به وجود آيد.   حسن اوغلو از جمله نخستين آفرينشگران ادبيات مدون به زبان تركي آذربایجاني است كه به عالم علم و ادب شناخته شده است. هنر شعري حسن اوغلو همانند بسياري از شاعران اوليه‌ي آذربايجان، بعدها معلوم گشته و تحقيقات روي آثارشان آغاز شده است.  عجب! بيلسم مني شيدا قيلان كيم؟منه بو عشق اودون پيدا قيلان كيم؟عجه‌بله‌رم، عجه‌ب قالديم ايلاهي!ايمان اهلين دؤنوب، ترسا قيلان كيم؟قاميشدان شكر-و داشدان جواهير،آغاجدان دانه‌يي خورما قيلان كيم؟تنيم يئتميش ايكي دورلو داماردير،كيمين ايرماق، كيمين دريا قيلان كيم؟قو بو تدبيري! گل تقدير ائيله!بوگونكو وعدني فردا قيلان كيم؟بو نعطين فرشيني، هردم بو فراش،بو عرشين رنگيني مينا قيلان كيم؟حسن اوغلو، بو بير قطره مئنيده‌ن،اونون خوب صور‌تين زيبا قيلان كيم؟    نخستين اطلاعات در مؤخره‌ي ترجمه‌ي تركي كتاب «گلستان» شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي (1258 م) ثبت شده است. اين كتاب را شاعر قرن 14 قبچاق «سيف سرائي» ترجم, ...ادامه مطلب

 م. کریمیدانیشیق متنی11/11/1400دیلین گؤزه للیگی نی ساخلاماق اوچون اونون دوزگون یازماق لازیمدیر. نه گؤزل کی دیلیمیزین یازی قایدالارینی دوزگون اؤیره نیب و دیلیمیزی دوزگون یازاق. هر دیل یازێیا گئچمک اوچون اؤزۆنه بیر خط، بیر الفبا سئچمه‌لیدیر. دیلین علمی قواعدی‌نین بیلمه‌سی و رعایت ائدیلمه‌سی نه قدر مهمدیرسه، خط و الفبانین دا قایدالارینی بیلمک و رعایت ائیله‌مک بیر او قدر اؤنملی­دیر. کئچن هفته دیلیمیزی یازماق اوچون استفاده اولونان خط لر حاققیندا دانیشدیق. گؤردوک کی بیزیم آتا – بابالاریمیز 5500 ایل بوندان اؤنجه ده اله قلم آلیب و سؤزلرینی یازماغا باشلامیشلار. چیوی خطینی سومرلر یاراتمیش و اونلارین دیلی ده بیزیم بوگونکو دیلیمیز کیمی التصاقی – اگلوتیناتیو اولموش. سومرلر دونیانین ایلک یازی – پوزوسونو اختراع ائتمیشلر و باشقا مدنیتلر ده اونلاردان استفاده ائتمیشلر. تورک مدنیتینده چیوی خطیندن سونرا دامغا خطی اورتایا گلیر. بو خط ایله بوگون الیمیزده بیرنئچه کتاب واردیر او جومله دن ایرک بیتیک کتابی دامغالار خطیله یازیلیب و بوگون بیزیم الیمیزه چاتیبدیر. بورادا سانکی چکیلن شکیللر سادالاشیب و یازی فورماسینا گتیریلمیشدیر. اوچونجو خط، تورکلر ایچینده گؤری تورک خطی و یا اورخون خطی آدلانیر. بو خطین تاریخی ان آزی 500 ایل بوندان اؤنجه یه گئدیب چاتیر و الده سندلر واردیر. کئچن هفته بو حاقدا دانیشدیق. آنجاق دؤردونجو خط ده اویغور خطی دیر. بو خط ایله بوللو – بوللو اثرلر، کتابلار موجوددور و بوگون ایراندا اولان کتابخانالاردا دا نمونه لرینی تاپماق اولار. مین ایلدن آرتیق تاریخی اولان بو خط، تورک حکومتلری طرفیندن حیمایه اولونوب و یوزلرجه کتاب یازیلیبدیر. قوتادغو بیلیک، عتبه الحقایق و باشقا اثرلریمیز بو خطیله, ...ادامه مطلب

منبع: فصل نامه غروب، شماره 15چکیده:   محبت­نامه یکی از مهمترین آثار اواخر قرن هفتم و و اوایل هشتم هجری و از آثار رشیدالدین خوارزمی است که در زمان خود از ارزش و شهرت فراوانی برخوردار بوده و در شعر ترکی, ...ادامه مطلب